ΤΙ ΛΩΖΑΝΗ, ΤΙ ΚΟΖΑΝΗ! (27 02 2009)
Τώρα που τελείωσαν οι Απόκριες, μπορούμε να πούμε δυο λόγια. Διαβάζω στη «Φωνή της Βισαλτίας» της περασμένης εβδομάδας και απαριθμώ εκδηλώσεις: Σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων των Δημοτικών σχολείων, Σύλλογος γυναικών Νιγρίτας, Τερπνιώτικο καρναβάλι, τα Σαλαβάτια, ακόμη και τα ΚΑΠΗ!!! Σελίδες της εφημερίδας γεμάτες με τις προσκλήσεις και αναρωτιέται ο καλόπιστος αναγνώστης πού πρώτα να απευθυνθεί για να διασκεδάσει, πού να συμμετάσχει, ποιον να μην κακοκαρδίσει.
Κάποτε τα πιτσιρίκια της Νιγρίτας περίμεναν πώς και πώς το μπαλνταφάν που οργανώνονταν στο Δημοτικό Μέγαρο (στην ΠΕΝ), όπου οι μανάδες συνόδευαν τα καρναβαλάκια που ίδρωναν στους ρυθμούς του «Γιάνκα» από την ορχήστρα του Πέτρου του Χιωτέλλη του Σάκη του Βιντινή και του Αργύρη του Μόσχου. Ζωντανή μουσική, όχι παίξε γέλασε. Χορός, διασκέδαση και τέλος, του χρόνου πάλι. Τώρα δεν προλαβαίνει να τελειώσει η μια εκδήλωση και αρχίζει η άλλη. Λες και δε μπορούμε να χορτάσουμε Αποκριά, καρναβάλι και ξεφάντωμα. Ή, λες και προσπαθούμε να μιμηθούμε τις μεγαλουπόλεις του καρναβαλιού προσπαθώντας να κλέψουμε λίγη από τη λάμψη τους.
Γινόμαστε κι εμείς λοιπόν - για λίγο – Ξάνθη, διοργανώνοντας (τα προηγούμενα χρόνια) παρελάσεις με «άρματα», που λίγο απέχουν από το να χαρακτηρισθούν γραφικές. Ευτυχώς, όχι τόσο όπως της Μαυροθάλασσας με τις νοικιασμένες «Βραζιλιάνες» να λικνίζονται πάνω σε...πλατφόρμες! Γινόμαστε – για λίγο – Πάτρα, ορίζοντας ακόμα και το θέμα της φετινής διοργάνωσης. Ευτυχώς που η συμμετοχή των φιλίππων με τα άλογά τους ήταν πράγματι κάτι το διαφορετικό, αλλιώς κινδυνεύαμε να χαθούμε πάλι μέσα σε φτηνό συμπλεγματικό επαρχιωτισμό που αναζητά μασκαραλίκια για να καμουφλαριστεί.
Οι εκδηλώσεις αυτές λέγονται πολιτιστικές, έχουν δηλαδή σχέση με τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός όμως, δε γεννιέται από το πουθενά, δε φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν. Και δε βασίζεται στον ξενομιμητισμό αλλά στον πλούτο του παρελθόντος και τη δημιουργικότητα. Ακόμα κι αν θεωρήσουμε αυτές τις προσπάθειες σαν μια πρώτη κίνηση για να δημιουργηθεί και να ευδοκιμήσει εδώ μια τέτοια μορφή πολιτισμού με το πέρασμα των χρόνων, αυτό είναι και δύσκολο, αλλά και ανώφελο. Όταν υπάρχουν τόσα μέρη με παράδοση σχετική δεκαετιών, τι να το κάνουμε το «Τερπνιώτικο» ή το «Νιγριτινό» καρναβάλι, τι να μας προσφέρει, ποιος να έρθει να το δει;
Ο τοπικός πολιτισμός βασίζεται στην τοπική παράδοση. Η παράδοση αυτού του τόπου δεν μαρτυρά τίποτα όσον αφορά στα καρναβάλια, με εξαίρεση το Φλάμπουρο, όπου εκεί τα δεδομένα αλλάζουν. Δεν είμαστε ούτε Πάτρα, ούτε Ξάνθη, ούτε καν Σοχός. Και είναι λάθος να ρίχνουμε τις δυνάμεις μας σε κάτι που δεν το ξέρουμε (άρα το μιμούμαστε) και που δεν μας ταιριάζει (άρα δεν το πετυχαίνουμε), ενώ υπάρχουν τόσα πεδία να δουλέψουμε και να αναδειχτούμε. Και μάλιστα οι δυνάμεις αυτές να κατακερματίζονται σε πολυάριθμες εκδηλώσεις από τόσους διαφορετικούς φορείς. Μόνο η Εκκλησία δε διοργάνωσε ακόμη πάρτυ-μασκέ!
Η Εκκλησία βέβαια δεν αποδέχεται τα καρναβάλια. Η ρίζα τους ανιχνεύεται στη λατρεία του Διονύσου, κατά την οποία μεθυσμένοι πιστοί, μασκαρεμένοι λάτρευαν τον θεό του κρασιού και της φύσης χορεύοντας και τραγουδώντας μέσα σε κατάσταση «ένθεης μανίας». Η Εκκλησία λοιπόν, επίσημα θεωρεί τα καρναβάλια ειδωλολατρικά, έως δαιμονικά. Χωρίς να υπολογίσουμε και τις βωμολοχίες που συνοδεύουν τις Απόκριες σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως τις κατέγραψε η Δόμνα Σαμίου στη συλλογή της με αποκριάτικα τραγούδια κωμικού-σκωπτικού χαρακτήρα αλλά και με λόγια που θα έκαναν τον καθένα να κοκινίζει! Τραγουδισμένα μάλιστα από γέρους και γριές. Καθώς όμως, ο Χριστιανισμός όταν επικράτησε σε αυτόν τον τόπο βρήκε αυτές τις εκδηλώσεις βαθιά ριζωμένες στην ψυχή των Ελλήνων, δυσκολεύτηκε να τις αποκόψει εντελώς ή έκανε τα στραβά μάτια για να εδραιώσει την επικράτησή του και έτσι έφτασαν ως τις μέρες μας σχεδόν αναλλοίωτες εξωτερικά, εντελώς όμως αποκομμένες από το θρησκευτικό υπόβαθρο του διονυσιασμού. Η Εκκλησία λοιπόν, δεν τα δέχεται, αλλά τα ανέχεται.
Δεν υποστηρίζω φυσικά να μη γίνονται εκδηλώσεις. Να γίνεται μια εκδήλωση με συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων (ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν πολλά σοβαρά και με αγνές προθέσεις άτομα), σε κλειστό ή ανοιχτό χώρο, τυπικά για λίγες ώρες ξεφαντώματος κυρίως για τα μικρά παιδιά. Όχι φαμφάρες και αλληλοσυγκρούσεις και «πετυχημένες» διοργανώσεις τύπου «έχω-και-το-πρώτο-καρναβάλι» με παραληρούντες θεατές τους τρεις και τον κούκο. Και χωρίς την φαντασίωση να προβληθεί η Νιγρίτα (όπως και το κάθε χωριό του νομού) ως εφάμιλλη του Ρίο (της Βραζιλίας, εννοείται).
tezjorge@yahoo.gr
Παρασκευή 14 Αυγούστου 2009
ΑΠΟΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ (20 02 2009)
Πόσες φορές σε συζητήσεις που έτυχε να κάνουμε με παλαιοελλαδίτες δεν πέσαμε θύματα ειρωνείας, μειδιάματος ή χλευασμού για το χαρακτηριστικό βορειοελλαδίτικο «με» ή «σε» που χρησιμοποιούμε κατά κόρον στην καθημερινότητά μας. Στο στρατό, όπου δίνεται η δυνατότητα για συνεχή συναναστροφή με κάθε καρυδιάς – και ιδιώματος και γεωγραφικού διαμερίσματος – καρύδι, θυμάμαι το γέλιο των πρωτευουσιάνων στο άκουσμα φράσεων, όπως «τι με λες;», «θα σε κάνω κεφτεδάκια να φας», «να σε κάνω καφέ;». Και επειδή εμείς θεωρούσαμε δεδομένο το λάθος μας, προσπαθούσαμε να βρούμε κάτι αντίστοιχο στη δικιά τους ομιλία να τους πειράξουμε.
Πόσο δεδομένο σφάλμα ωστόσο, είναι το «με» και το «σε», αντί του «μου» και του «σου»; Καθόλου, σύμφωνα και με τον καθηγητή Μπαμπινιώτη. Ίσα ίσα, που το βόρειο ιδίωμα θεωρείται σωστότερο από το νοτιοελλαδικό. Εξηγεί ο καθηγητής ότι με την κατάργηση της δοτικής πτώσης ανέκυψε η ανάγκη αντικατάστασής της. Και οι πιθανές λύσεις ήταν η γενική ή η αιτιατική (π.χ. το «μοι λέγεις» θα μπορούσε να γίνει «με λέγεις» ή «μου λέγεις»). Στη βόρεια Ελλάδα επικράτησε η αιτιατική, ενώ στη νότια η γενική. Και επειδή η νότια Ελλάδα είχε (και έχει) τα πρωτεία σε όλα, ξεκινώντας και από την απελευθέρωση, επικράτησε επίσημα το ιδίωμα της «παλιάς» Ελλάδας: της Στερεάς και της Πελοποννήσου.
Η αιτιατική όμως, είναι πιο κοντά στη δοτική απ’ ότι η γενική. Και το ορθότερον της δικιάς μας επιλογής φαίνεται από το εξής σημαντικό: οι νοτιοελλαδίτες, που εκφράζουν τη δοτική μέσω γενικής λέγοντας "θα σου πω κάτι", "θα της δώσω κάτι", στον πληθυντικό διαπράττουν ακριβώς το "σφάλμα" που καταλογίζουν στα εκ Βορρά αδέλφια τους, και λένε: "θα σας πω κάτι", "θα τους δώσω κάτι". Χρησιμοποιούν δηλαδή αιτιατική! Επομένως, καθαρά από απόψεως ομοιογένειας, τα βόρεια ιδιώματα είναι πιο συνεπή διότι χρησιμοποιούν αιτιατική και στον ενικό και στον πληθυντικό.
Έτσι, ένας Αθηναίος γλωσσολόγος, κορυφαίος στο είδος του (έστω και με επιμέρους αστοχίες), απομυθοποιεί μια αίσθηση γλωσσικής ανωτερότητας και απενοχοποιεί ταυτοχρόνως τα εκατομμύρια Ελλήνων που συνηθίζουν να εκφράζονται με τον συγκεκριμένο τρόπο. Πριν από αυτόν βέβαια, θεμελίωσε τη συντακτική αυτή αποενοχοποίηση ένας άλλος κορυφαίος στο είδος του, λογοτέχνης αυτή τη φορά, ο μεγάλος Αλεξανδρινός, ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Βρίθουν τα ποιήματά του από τη χρήση του εν λόγω ιδιώματος: «Μάλιστα ετοίμασε να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα» (Περιμένοντας τους βαρβάρους), «μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη» (Ιθάκη), «με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες» (Καισαρίων). Οι μελετητές αιτιολογούν την επιλογή του αυτή, καθώς η μητέρα του καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και ο ίδιος έζησε κάποια χρόνια εκεί. Θεωρείται, λοιπόν «πολίτικο ιδίωμα».
Μπορούμε έτσι να πιάσουμε το νήμα από την αρχή προσπαθώντας να εντοπίσουμε το γιατί σε αυτόν τον τόπο επικράτησε αυτή και όχι η άλλη επιλογή. Η Πόλη πάντοτε είχε τη λάμψη και τον πλούτο, τη θέση, τον κοσμοπολιτισμό και τη φήμη, ώστε να έλκει εμπόρους, επισκέπτες και περαστικούς προς άλλους προορισμούς. Και η απόσταση από τη Μακεδονία και τη Θράκη είναι σχετικά προσιτή και έδινε τη δυνατότητα στους κατοίκους αυτών των περιοχών να βρίσκονται σε συνεχή επαφή και επικοινωνία με την άλλοτε Βασιλεύουσα, όπως άλλωστε τεκμαίρεται και από ταξιδιωτικά κείμενα και από τη λογοτεχνία στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα (Βιζυηνός).
Η επιρροή είναι προφανής. Και αν θεωρήσουμε ότι κάτι αντίστοιχο συνέβαινε και στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, με τους Μικρασιάτες να βρίσκονται σε αδιάλειπτη αλληλεπίδραση με τους Κωνσταντινουπολίτες, τότε το πράγμα φωτίζεται καλύτερα. Γιατί μετά τους διωγμούς των Τούρκων, τη μικρασιατική καταστροφή, την ανταλλαγή πληθυσμών και τα συνεχή πογκρόμ των γειτόνων σε όλο τον εικοστό αιώνα, η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία και τη Θράκη, μεταφέροντας σε αυτά τα χώματα τον πολιτισμό τους για να ριζώσει και εκ νέου να καρπίσει.
Θέμα λοιπόν, σωστού ή λάθους δεν τίθεται. Ενώ, όμως στον προφορικό λόγο είμαστε συνηθισμένοι να μιλάμε τοιουτοτρόπως, στον γραπτό διστάζουμε να εκφραστούμε ιδιωματικά, έχοντας στο υποσυνείδητό μας την ιδέα του λάθους, της απόκλισης από την κυρίαρχη, επίσημη ελληνική καθομιλουμένη. Και ίσως έτσι να είναι το πρέπον, για να διατηρηθεί μια γλωσσική ραχοκοκκαλιά που να στηρίζει την κρατική υπόσταση, πέρα από τα τοπικά επιμέρους ιδιώματα. Τώρα, γιατί να χριστεί επίσημο το άλλο και όχι το δικό μας, ο νοών νοείτω...
tezjorge@yahoo.gr
Πόσες φορές σε συζητήσεις που έτυχε να κάνουμε με παλαιοελλαδίτες δεν πέσαμε θύματα ειρωνείας, μειδιάματος ή χλευασμού για το χαρακτηριστικό βορειοελλαδίτικο «με» ή «σε» που χρησιμοποιούμε κατά κόρον στην καθημερινότητά μας. Στο στρατό, όπου δίνεται η δυνατότητα για συνεχή συναναστροφή με κάθε καρυδιάς – και ιδιώματος και γεωγραφικού διαμερίσματος – καρύδι, θυμάμαι το γέλιο των πρωτευουσιάνων στο άκουσμα φράσεων, όπως «τι με λες;», «θα σε κάνω κεφτεδάκια να φας», «να σε κάνω καφέ;». Και επειδή εμείς θεωρούσαμε δεδομένο το λάθος μας, προσπαθούσαμε να βρούμε κάτι αντίστοιχο στη δικιά τους ομιλία να τους πειράξουμε.
Πόσο δεδομένο σφάλμα ωστόσο, είναι το «με» και το «σε», αντί του «μου» και του «σου»; Καθόλου, σύμφωνα και με τον καθηγητή Μπαμπινιώτη. Ίσα ίσα, που το βόρειο ιδίωμα θεωρείται σωστότερο από το νοτιοελλαδικό. Εξηγεί ο καθηγητής ότι με την κατάργηση της δοτικής πτώσης ανέκυψε η ανάγκη αντικατάστασής της. Και οι πιθανές λύσεις ήταν η γενική ή η αιτιατική (π.χ. το «μοι λέγεις» θα μπορούσε να γίνει «με λέγεις» ή «μου λέγεις»). Στη βόρεια Ελλάδα επικράτησε η αιτιατική, ενώ στη νότια η γενική. Και επειδή η νότια Ελλάδα είχε (και έχει) τα πρωτεία σε όλα, ξεκινώντας και από την απελευθέρωση, επικράτησε επίσημα το ιδίωμα της «παλιάς» Ελλάδας: της Στερεάς και της Πελοποννήσου.
Η αιτιατική όμως, είναι πιο κοντά στη δοτική απ’ ότι η γενική. Και το ορθότερον της δικιάς μας επιλογής φαίνεται από το εξής σημαντικό: οι νοτιοελλαδίτες, που εκφράζουν τη δοτική μέσω γενικής λέγοντας "θα σου πω κάτι", "θα της δώσω κάτι", στον πληθυντικό διαπράττουν ακριβώς το "σφάλμα" που καταλογίζουν στα εκ Βορρά αδέλφια τους, και λένε: "θα σας πω κάτι", "θα τους δώσω κάτι". Χρησιμοποιούν δηλαδή αιτιατική! Επομένως, καθαρά από απόψεως ομοιογένειας, τα βόρεια ιδιώματα είναι πιο συνεπή διότι χρησιμοποιούν αιτιατική και στον ενικό και στον πληθυντικό.
Έτσι, ένας Αθηναίος γλωσσολόγος, κορυφαίος στο είδος του (έστω και με επιμέρους αστοχίες), απομυθοποιεί μια αίσθηση γλωσσικής ανωτερότητας και απενοχοποιεί ταυτοχρόνως τα εκατομμύρια Ελλήνων που συνηθίζουν να εκφράζονται με τον συγκεκριμένο τρόπο. Πριν από αυτόν βέβαια, θεμελίωσε τη συντακτική αυτή αποενοχοποίηση ένας άλλος κορυφαίος στο είδος του, λογοτέχνης αυτή τη φορά, ο μεγάλος Αλεξανδρινός, ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Βρίθουν τα ποιήματά του από τη χρήση του εν λόγω ιδιώματος: «Μάλιστα ετοίμασε να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα» (Περιμένοντας τους βαρβάρους), «μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη» (Ιθάκη), «με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες» (Καισαρίων). Οι μελετητές αιτιολογούν την επιλογή του αυτή, καθώς η μητέρα του καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και ο ίδιος έζησε κάποια χρόνια εκεί. Θεωρείται, λοιπόν «πολίτικο ιδίωμα».
Μπορούμε έτσι να πιάσουμε το νήμα από την αρχή προσπαθώντας να εντοπίσουμε το γιατί σε αυτόν τον τόπο επικράτησε αυτή και όχι η άλλη επιλογή. Η Πόλη πάντοτε είχε τη λάμψη και τον πλούτο, τη θέση, τον κοσμοπολιτισμό και τη φήμη, ώστε να έλκει εμπόρους, επισκέπτες και περαστικούς προς άλλους προορισμούς. Και η απόσταση από τη Μακεδονία και τη Θράκη είναι σχετικά προσιτή και έδινε τη δυνατότητα στους κατοίκους αυτών των περιοχών να βρίσκονται σε συνεχή επαφή και επικοινωνία με την άλλοτε Βασιλεύουσα, όπως άλλωστε τεκμαίρεται και από ταξιδιωτικά κείμενα και από τη λογοτεχνία στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα (Βιζυηνός).
Η επιρροή είναι προφανής. Και αν θεωρήσουμε ότι κάτι αντίστοιχο συνέβαινε και στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, με τους Μικρασιάτες να βρίσκονται σε αδιάλειπτη αλληλεπίδραση με τους Κωνσταντινουπολίτες, τότε το πράγμα φωτίζεται καλύτερα. Γιατί μετά τους διωγμούς των Τούρκων, τη μικρασιατική καταστροφή, την ανταλλαγή πληθυσμών και τα συνεχή πογκρόμ των γειτόνων σε όλο τον εικοστό αιώνα, η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία και τη Θράκη, μεταφέροντας σε αυτά τα χώματα τον πολιτισμό τους για να ριζώσει και εκ νέου να καρπίσει.
Θέμα λοιπόν, σωστού ή λάθους δεν τίθεται. Ενώ, όμως στον προφορικό λόγο είμαστε συνηθισμένοι να μιλάμε τοιουτοτρόπως, στον γραπτό διστάζουμε να εκφραστούμε ιδιωματικά, έχοντας στο υποσυνείδητό μας την ιδέα του λάθους, της απόκλισης από την κυρίαρχη, επίσημη ελληνική καθομιλουμένη. Και ίσως έτσι να είναι το πρέπον, για να διατηρηθεί μια γλωσσική ραχοκοκκαλιά που να στηρίζει την κρατική υπόσταση, πέρα από τα τοπικά επιμέρους ιδιώματα. Τώρα, γιατί να χριστεί επίσημο το άλλο και όχι το δικό μας, ο νοών νοείτω...
tezjorge@yahoo.gr
ΤΑ (ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ) ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ (13 02 2009)
Πόσο περίεργο μας φαίνεται το ότι τα παιδιά που σήμερα ανήκουν στην εφηβεία, δεν έχουν περάσει ούτε ένα λεπτό της ζωής τους χωρίς ιδιωτική τηλεόραση. Όσοι έχουν γεννηθεί από το 1990 και δώθε μεγάλωναν και ωρίμαζαν παράλληλα με αυτό το νέο φρούτο που εδραιώθηκε στη χώρα μας στα τέλη του 1989. Επετειακές μέρες για τα πρώτα ιδιωτικά κανάλια οι σημερινές, καθώς κλείνουν μια εικοσαετία στο γυαλί∙ μια εικοσαετία που άνοιξε με ενθουσιασμό και πολλές ελπίδες, αλλά στο γέμισμά της επιτρέπει και μια στιφή γεύση ματαιώσεων.
Πόσο απίστευτο μας φαίνεται που η γενιά αυτή έχει ως δεδομένα την έγχρωμη τηλεόραση, το τηλεκοντρόλ, τα αμέτρητα κανάλια, τη δορυφορική ή συνδρομητική∙ που δεν έχει μνήμες από τηλεοράσεις-ντουλάπες με επένδυση φορμάικας και με ασπρόμαυρη οθόνη, με χιόνια και με τη φαντασία απαραίτητη για συμπληρώνει τις ελλείψεις∙ με μεγάλα αναλογικά κουμπιά, που για να αλλάξεις κανάλι ή να αυξομειώσεις την ένταση έπρεπε κάθε λίγο να σηκώνεσαι∙ με χειροκίνητη την ανίχνευση των σταθμών και – πάνω απ’ όλα- με μόνο δύο κανάλια!
ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ. Δεν πάω πιο πίσω, στα χρόνια χωρίς καν τηλεόραση ή με μόνο ένα κανάλι. Μένω στα χρόνια των πρώτων σήριαλ, των πρώτων διαφημίσεων, των λίγων ταινιών, των πολλών ντοκυμαντέρ, της ΥΕΝΕΔ ως καναλιού του στρατού (που πολύ εύγλωττα σατιρίστηκε από τον Νίκο Περράκη στις ταινίες «Λούφα και παραλλαγή» και στην ομώνυμη σειρά), το οποίο έκλεινε το πρόγραμμά του νωρίς το απόγευμα με τη γαλανόλευκη και τον εθνικό ύμνο πλαισιωμένο από έναν χαρακτηριστικό ποιμενικό ήχο από κουδούνια κοπαδιών και φλογέρας!
Αυτή ήταν η τηλεόραση. Και να ήθελες να δεις, δεν είχε. Υπήρχε όμως ο χρόνος να ασχοληθείς με οτιδήποτε άλλο, να δραστηριοποιηθείς, να ψαχτείς, να παίξεις. Και τι κοσμογονία περιμέναμε όταν ακούστηκαν οι πρώτες φήμες για ιδιωτική, ελεύθερη τηλεόραση! Όταν στα τέλη της δεκαετίας του ’80 εξέπεμψαν για πρώτη φορά το MEGA και ο ΑΝΤΕΝΝΑ, ήταν σαν να συντελέστηκε η Δευτέρα Παρουσία. Περιέργεια για το διαφορετικό, το καινούργιο, το πρωτόφαντο, ώρες παρακολούθησης για να το καταλάβουμε, να πιστέψουμε στα μάτια μας, ώρες συζητήσεων και προσεγγίσεων με το θαυμασμό έκδηλο. Φρενίτιδα! Και όταν μπήκε και το χρώμα στις οθόνες και του τελευταίου σπιτιού, μαζί με το τηλεχειριστήριο, όχι μόνο ολοκληρωνόσουν σαν άνθρωπος, αλλά και αισθανόσουν πολίτης ανωτέρας τάξεως! Ακόμα τότε η αγορά συσκευών τελευταίας τεχνολογίας απαιτούσε γερό κομπόδεμα και ο κτήτορας έγχρωμης τηλεόρασης, βίντεο ή υπολογιστή αγόραζε παραλλήλως εχέγγυα κοινωνικού κύρους, δηλαδή μικροαστικές αποδείξεις ύπαρξης καλυμμένες με σεμεδάκια από τσιγκελάκι.
Κι όμως, όλα αυτά αποπνέουν μια αθωότητα. Δεν ξέρω αν είναι επειδή πρόκειται για τα παιδικά χρόνια και αν τα παιδικά χρόνια κάθε γενιάς αφήνουν την ίδια αίσθηση, πράγμα που μάλλον είναι το πιο πιθανό και το πιο φυσικό. Όταν στην ωριμότητα έρχονται οι θύμησες να σε συντρέξουν, η νοσταλγία για την παιδική ηλικία, παρά τις όποιες δυσκολίες και τα στραβά, εξωραΐζει την εποχή, τις συνθήκες, ακυρώνει τα ψεγάδια, τις στερήσεις και τα μειονεκτήματα σε σχέση με το σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να παραδεχτούμε ότι αναφορικά με το θέμα μας, η εικοσαετία της ιδιωτικής τηλεόρασης δεν κατάφερε να συντηρήσει το ανθρώπινο μέτρο, να επιβάλλει την ποιότητα και να εκπληρώσει τις προσδοκίες μας.
Σύρθηκε στο παιχνίδι της εμπορευματοποίησης και συνεπώς του κέρδους με οποιονδήποτε τρόπο. Ευνοήθηκε από την κατάσταση του νεοέλληνα που ολημερίς πελαγοδρομεί σε εξαντλητικά ωράρια με αποτέλεσμα να προτιμά όταν επιστρέφει στο σπίτι να δει κάτι εύπεπτο και «ξεκούραστο» και χαμήλωσε τον πήχυ της ποιότητας, προβάλλοντας – εκτός φωτεινών εξαιρέσεων – την ανοησία ως ψυχαγωγία, την ανυπαρξία ως πρότυπο, το γελοίο ως επιτυχία, την κενότητα ως προϋπόθεση δημοσιότητας. Ακόμα και τα δελτία ειδήσεων έχουν κατρακυλήσει σε φτηνά κουτσομπολιά ή παραθυρομαχίες μαϊντανών, όπου δεν ακούγεται κανένας και αν τύχει να ακουστεί, αναμασά με θρησκευτική ευλάβεια τα ίδια και τα ίδια .
Και η κατάσταση δε φαίνεται να αντιστρέφεται, δεν υπάρχει φως στον ορίζοντα. Οπότε, μπορεί να φτάσουμε και στο σημείο να νοσταλγούμε ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ μαζί με τα παιδικά μας χρόνια, σε ασπρόμαυρο φόντο, χωρίς τηλεκοντρόλ και με τη μουσική της «Αθλητικής Κυριακής» να υπενθυμίζει ότι το Σαββατοκύριακο τελείωσε και αύριο πρέπει να πάμε πάλι σχολείο...
tezjorge@yahoo.gr
ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (06 02 2009)
«ου μέν γάρ τί πού εστιν οϊζυρώτερον ανδρός
πάντων όσσα τε γαιαν έπι πνείει τε καί έρπει»
(γιατί απ’ όλα τα πλάσματα που ανασαίνουν και σαλεύουν πάνω στη γη
κανένα δεν είναι πιο θλιβερό από τον άνθρωπο)
Όμηρος, (Ιλιάδα Ρ, 446).
Δε μπορείς χωρίς τηλεόραση. Θες να είσαι πολίτης του κόσμου, να μαθαίνεις τις εξελίξεις ακαριαία. Και την ανοίγεις να ενημερωθείς. Και τι βλέπεις; Πρόσωπα της ανώτερης κοινωνικής και πνευματικής τάξης, πολίτες «υπεράνω υποψίας» ενέχονται σε υπόθεση διακίνησης υλικού παιδικής πορνογραφίας. Λίγες μέρες αργότερα μια μάνα συλλαμβάνεται να εκδίδει την ανήλικη κόρη της. «Σοκ» είναι η επικρατούσα έκφραση στα κανάλια και τις εφημερίδες, ισχνά όμως εκφράζει τις διαστάσεις του προβλήματος.
Αρχικά, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε κοινωνία αγγέλων. Πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν αρρωστημένα μυαλά ανάμεσά μας και δίχως κοινωνικές διακρίσεις. Ακόμα και άτομα εμβληματικού κύρους, άρχουσας θέσης ή παχυλού κομποδέματος δεν παύουν να είναι άνθρωποι, στο σύνολο των οποίων θα βρεθούν και διεστραμμένοι. Το σοκ και το πέσιμο από τα σύννεφα δε χωράει πλέον για κανέναν και για τίποτα στα χρόνια της ελευθεριότητας, της «προόδου», της απομυθοποίησης του μέτρου και του χαλινού.
Αρρώστια λοιπόν και διαστροφή. Οι ευθύνες όμως σώνονται με την επίρριψή τους στα εμετικά σαπημένα εγκεφαλικά κύτταρα των διακινητών; Το υλικό, οι φωτογραφίες ή τα βίντεο προϋποθέτουν την φυσική παρουσία του αυτουργού δίπλα στο παιδί. Και ειδικά όταν μιλάμε για βρέφη ποιοι είναι αυτοί που βρίσκονται συνεχώς (ή θα έπρεπε να βρίσκονται) δίπλα στον ανήλικο; Η οικογένεια και ελλείψει αυτής, το κράτος/κοινωνία. Για κάθε ένα βρέφος που έχει κακοποιηθεί, το οικογενειακό του περιβάλλον και ελλείψει αυτού η κοινωνική κρατική μέριμνα φέρει πρωτίστως την ευθύνη.
Και για να το πάμε και παραπέρα, σε επίπεδο άμεσου αυτουργού το μεγαλύτερο ποσοστό σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων συμβαίνει από ανθρώπους που σχετίζονται κοινωνικά με το παιδί, πρωτίστως οικογένεια(!) και μετά ο περίγυρος αυτής (φίλοι, δάσκαλοι, παπάδες κατηχητικού κλπ.) Και πέρα από το φυσικό βιασμό που συμβαίνει πρωτίστως από τον άμεσο περίγυρο του ανηλίκου, έχουμε και τον εκτός περιγύρου παιδεραστή ο οποίος και πάλι βρίσκει εκτεθειμένα κάπου αυτά τα παιδιά. Κάποιοι και σ' αυτήν την περίπτωση δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους (οικογένεια, κοινωνία) και εξέθεσαν το παιδί σε κίνδυνο. Ανάλογα, ο πορνογράφος (αν δεν είναι της "οικογενείας") από που βρίσκει τα θύματά του; Τα παιδιά δεν φυτρώνουν στα δέντρα...
Το να βγάζει το κράτος (όπως και όλες οι δυτικές κυβερνήσεις) ένα δρακόντειο νόμο για τη διακίνηση και κατοχή πορνογραφικού υλικού, είναι ανέξοδο και έχει το πλεονέκτημα ότι δίνει την εντύπωση ότι το κράτος ενδιαφέρεται πραγματικά για τα παιδιά. Τι έκανε όμως για την καλύτερη προστασία και μέριμνα των παιδιών ώστε
να μην πέσουν θύματα εξ' αρχής (παιδεία γονέων, εξάλειψη ανέχειας, προστασία μεταναστών, κοκ); Τέτοιου είδους προσεγγίσεις είναι εντυπωσιακές βέβαια, αλλά στην πραγματικότητα είναι απλά μια ασπιρίνη στα συμπτώματα και ούτε κατά διάνοια δεν στοχεύουν στην θεραπεία του προβλήματος, μια και η αποτελεσματική προστασία των ανηλίκων από αρπακτικά κάθε είδους, κοστίζει λεφτά, παιδεία και αλλαγή νοοτροπίας και δομών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Υλικά δηλαδή και προθέσεις που δυστυχώς δεν περισσεύουν στο παρόν σύστημα. Η ιντερπόλ και η αστυνομία βρήκαν αυτά τα παιδιά-θύματα; Τους παραγωγούς και τους παιδεραστές; Τους γονείς τους; Δεν άκουσα καμία κουβέντα για αυτό, πέρα από κατάρες προς τους κατόχους του υλικού και συγχαρητήρια για την "αποτελεσματικότητα" των διωκτικών αρχών. Η κοινή γνώμη όμως ικανοποιήθηκε, το θέμα τελείωσε, μέχρι το επόμενο κρούσμα.
Οι κοινωνίες έχουν προοδεύσει τόσο, ώστε να μπορούν να αποδέχονται πολλά "παρά φύσιν". Η ανεκτικότητα, για να μην πω αδιαφορία εκτείνεται σε πολλά. Όχι, όμως εδώ. Δυο τρία πράγματα έμειναν σταθερά και αν κλονιστούν, αυτόματα θα σημάνει το τέλος του ανθρώπου, όχι σαν βιολογικού είδους, αλλά σαν κατακτήσεων ηθικοπνευματικού επιπέδου, γνήσιου ανθρωπισμού εξόχως διαφοροποιητικού από τα ά-λογα. Η ασυδοσία δεν είναι ούτε ανθρωπιά ούτε δημοκρατία. Η ασυδοσία είναι το άνοιγμα του δρόμου της επιστροφής στις σπηλιές και τα δέντρα, είναι η αντιστροφή της Δαρβινικής θεωρίας. Αν και στα ζώα πολύ δύσκολα θα βρούμε είδος που να κακοποιεί σεξουαλικά τα μικρά του...
tezjorge@yahoo.gr
«ου μέν γάρ τί πού εστιν οϊζυρώτερον ανδρός
πάντων όσσα τε γαιαν έπι πνείει τε καί έρπει»
(γιατί απ’ όλα τα πλάσματα που ανασαίνουν και σαλεύουν πάνω στη γη
κανένα δεν είναι πιο θλιβερό από τον άνθρωπο)
Όμηρος, (Ιλιάδα Ρ, 446).
Δε μπορείς χωρίς τηλεόραση. Θες να είσαι πολίτης του κόσμου, να μαθαίνεις τις εξελίξεις ακαριαία. Και την ανοίγεις να ενημερωθείς. Και τι βλέπεις; Πρόσωπα της ανώτερης κοινωνικής και πνευματικής τάξης, πολίτες «υπεράνω υποψίας» ενέχονται σε υπόθεση διακίνησης υλικού παιδικής πορνογραφίας. Λίγες μέρες αργότερα μια μάνα συλλαμβάνεται να εκδίδει την ανήλικη κόρη της. «Σοκ» είναι η επικρατούσα έκφραση στα κανάλια και τις εφημερίδες, ισχνά όμως εκφράζει τις διαστάσεις του προβλήματος.
Αρχικά, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε κοινωνία αγγέλων. Πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν αρρωστημένα μυαλά ανάμεσά μας και δίχως κοινωνικές διακρίσεις. Ακόμα και άτομα εμβληματικού κύρους, άρχουσας θέσης ή παχυλού κομποδέματος δεν παύουν να είναι άνθρωποι, στο σύνολο των οποίων θα βρεθούν και διεστραμμένοι. Το σοκ και το πέσιμο από τα σύννεφα δε χωράει πλέον για κανέναν και για τίποτα στα χρόνια της ελευθεριότητας, της «προόδου», της απομυθοποίησης του μέτρου και του χαλινού.
Αρρώστια λοιπόν και διαστροφή. Οι ευθύνες όμως σώνονται με την επίρριψή τους στα εμετικά σαπημένα εγκεφαλικά κύτταρα των διακινητών; Το υλικό, οι φωτογραφίες ή τα βίντεο προϋποθέτουν την φυσική παρουσία του αυτουργού δίπλα στο παιδί. Και ειδικά όταν μιλάμε για βρέφη ποιοι είναι αυτοί που βρίσκονται συνεχώς (ή θα έπρεπε να βρίσκονται) δίπλα στον ανήλικο; Η οικογένεια και ελλείψει αυτής, το κράτος/κοινωνία. Για κάθε ένα βρέφος που έχει κακοποιηθεί, το οικογενειακό του περιβάλλον και ελλείψει αυτού η κοινωνική κρατική μέριμνα φέρει πρωτίστως την ευθύνη.
Και για να το πάμε και παραπέρα, σε επίπεδο άμεσου αυτουργού το μεγαλύτερο ποσοστό σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων συμβαίνει από ανθρώπους που σχετίζονται κοινωνικά με το παιδί, πρωτίστως οικογένεια(!) και μετά ο περίγυρος αυτής (φίλοι, δάσκαλοι, παπάδες κατηχητικού κλπ.) Και πέρα από το φυσικό βιασμό που συμβαίνει πρωτίστως από τον άμεσο περίγυρο του ανηλίκου, έχουμε και τον εκτός περιγύρου παιδεραστή ο οποίος και πάλι βρίσκει εκτεθειμένα κάπου αυτά τα παιδιά. Κάποιοι και σ' αυτήν την περίπτωση δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους (οικογένεια, κοινωνία) και εξέθεσαν το παιδί σε κίνδυνο. Ανάλογα, ο πορνογράφος (αν δεν είναι της "οικογενείας") από που βρίσκει τα θύματά του; Τα παιδιά δεν φυτρώνουν στα δέντρα...
Το να βγάζει το κράτος (όπως και όλες οι δυτικές κυβερνήσεις) ένα δρακόντειο νόμο για τη διακίνηση και κατοχή πορνογραφικού υλικού, είναι ανέξοδο και έχει το πλεονέκτημα ότι δίνει την εντύπωση ότι το κράτος ενδιαφέρεται πραγματικά για τα παιδιά. Τι έκανε όμως για την καλύτερη προστασία και μέριμνα των παιδιών ώστε
να μην πέσουν θύματα εξ' αρχής (παιδεία γονέων, εξάλειψη ανέχειας, προστασία μεταναστών, κοκ); Τέτοιου είδους προσεγγίσεις είναι εντυπωσιακές βέβαια, αλλά στην πραγματικότητα είναι απλά μια ασπιρίνη στα συμπτώματα και ούτε κατά διάνοια δεν στοχεύουν στην θεραπεία του προβλήματος, μια και η αποτελεσματική προστασία των ανηλίκων από αρπακτικά κάθε είδους, κοστίζει λεφτά, παιδεία και αλλαγή νοοτροπίας και δομών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Υλικά δηλαδή και προθέσεις που δυστυχώς δεν περισσεύουν στο παρόν σύστημα. Η ιντερπόλ και η αστυνομία βρήκαν αυτά τα παιδιά-θύματα; Τους παραγωγούς και τους παιδεραστές; Τους γονείς τους; Δεν άκουσα καμία κουβέντα για αυτό, πέρα από κατάρες προς τους κατόχους του υλικού και συγχαρητήρια για την "αποτελεσματικότητα" των διωκτικών αρχών. Η κοινή γνώμη όμως ικανοποιήθηκε, το θέμα τελείωσε, μέχρι το επόμενο κρούσμα.
Οι κοινωνίες έχουν προοδεύσει τόσο, ώστε να μπορούν να αποδέχονται πολλά "παρά φύσιν". Η ανεκτικότητα, για να μην πω αδιαφορία εκτείνεται σε πολλά. Όχι, όμως εδώ. Δυο τρία πράγματα έμειναν σταθερά και αν κλονιστούν, αυτόματα θα σημάνει το τέλος του ανθρώπου, όχι σαν βιολογικού είδους, αλλά σαν κατακτήσεων ηθικοπνευματικού επιπέδου, γνήσιου ανθρωπισμού εξόχως διαφοροποιητικού από τα ά-λογα. Η ασυδοσία δεν είναι ούτε ανθρωπιά ούτε δημοκρατία. Η ασυδοσία είναι το άνοιγμα του δρόμου της επιστροφής στις σπηλιές και τα δέντρα, είναι η αντιστροφή της Δαρβινικής θεωρίας. Αν και στα ζώα πολύ δύσκολα θα βρούμε είδος που να κακοποιεί σεξουαλικά τα μικρά του...
tezjorge@yahoo.gr
ΟΡΓΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΤΟ (30 01 2009)
Πάει μια εικοσαετία περίπου από τότε που, μαθητές ακόμα, κάνοντας ένα διάλειμμα από το βραδυνό διάβασμα για τις πανελλαδικές, πήραμε τρεις-τέσσερις το αμάξι φίλου – χωρίς δίπλωμα – και πεταχτήκαμε μια βόλτα ως το Στρυμόνα, στα μπλόκα των αγροτών. Κρασί, τσίπουρο και κοψίδια γύρω από τη φωτιά, συζήτηση, συμπαράσταση -και καλά- των μαθητών στον αγώνα των αγροτών, μια αίσθηση επανάστασης, απελευθέρωσης, αμούστακοι Τσε Γκεβάρα.
Πολλά άλλαξαν από τότε. Τα μπλόκα όμως επιμένουν να αναπαράγονται από τότε κάθε χρονιά, ανεξαρτήτως κυβερνώντος χρωματισμού, αδιάλειπτα, σχεδόν εξοργιστικά. Τόσα χρόνια καμία κυβέρνηση δεν κατάφερε να αντεπεξέλθει στα πολλαπλής φύσης προβλήματα του κλάδου ή γεννιούνται συνέχεια καινούρια; Όπως και να έχουν τα πράγματα, πρόκειται για ένα ζήτημα που επιδέχεται πολλαπλές προσεγγίσεις.
Από τη μία, δεν υπάρχει η μονοσήμαντη έννοια «αγρότης». Υπάρχουν αγρότες και αγρότες. Άλλο ο μικροϊδιοκτήτης λίγων στρεμμάτων που παλεύει πραγματικά με τη γη και τις καιρικές συνθήκες για το μεροκάματο με τα λιγοστά του μέσα και άλλο οι μεγαλοτσιφλικάδες, κομματικοί παράγοντες με τις τεράστιες εκτάσεις, τα βρυχώμενα τρακτέρ και τις ατελείωτες επιδοτήσεις. Βέβαια, οι ίδιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται πάνω κάτω σε κάθε κλάδο και όταν έρθει η ώρα για διεκδικήσεις, κάποιοι πρέπει να ηγηθούν φροντίζοντας (κι αυτό είναι το ιδανικό) το συμφέρον του συνόλου, όχι μόνο το ατομικό τους.
Από την άλλη, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πόσο εξευτελιστικές είναι οι τιμές που πουλάει τα προϊόντα του ο παραγωγός, γεωργός ή κτηνοτρόφος. Και ακόμα χειρότερο είναι η αστρονομική διαφορά την οποία αντικρύζουμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Ανοιχτό πεδίο για τη δράση των μεσαζόντων, των καρτέλ βασικών προϊόντων, που πλουτίζουν στην πλάτη μικροπαραγωγών και καταναλωτών. Έτσι, μεταξύ άλλων, δημιουργείται μια σημαντική βάση διεκδίκησης δικαιωματικά καλύτερων συνθηκών ζωής και εργασίας για τους κλάδους της πρωτογενούς οικονομίας.
Το δίλημμα και ο προβληματισμός όμως αρχίζει από τη στιγμή που οι κινητοποιήσεις με τους αποκλεισμούς των δρόμων προκαλούν μυριάδες προβλήματα στους άλλους επαγγελματίες και ιδιώτες. Και αν κάποιοι θα στερηθούν απλώς τη βόλτα τους, υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν τα εμπορεύματά τους να σαπίζουν στη συντήρηση των ψυγείων ή στις καρότσες φορτηγών σφηνωμένων σε μια ατέλειωτη ουρά στις άκρες των δρόμων. Και άλλοι που βλάπτονται πολλαπλά στην εργασία τους από τις κλειστές εθνικές οδούς. Νομιμοποιείται ένας τέτοιος τρόπος αντίδρασης, όταν, προκειμένου να πετύχουμε το δικό μας σκοπό, καταπατάμε τα ισότιμα δικαιώματα συμπολιτών μας; Θα ήταν αποδεκτό, αν κάποιος που ήθελε να διεκδικήσει κάτι αντίστοιχο, έφραζε το δρόμο και απαγόρευε στον αγρότη να πάει στο χωράφι του;
Δυστυχώς όμως, η αγροτιά δεν έχει άλλον τρόπο να ακουστεί. Ούτε η απεργία μπορεί να φέρει καρπούς για αυτούς, ούτε βρίσκεται κοντά στα κέντρα αποφάσεων για να ασκεί πιέσεις. Και το αθηνοκεντρικό κράτος κωφεύει, ζει στο δικό του κόσμο, στα περίχωρα του Κολωνακίου, όπου ο όρος «αγρότης» βρίσκεται μόνο στα πλαστογραφημένα χαρτιά των τερατωδών τζιπ, που τα περνάνε για «αγροτικά», αποκομίζοντας φορολογικές ελαφρύνσεις.
Δεδομένων των παραπάνω, μήπως η καλύτερη κίνηση θα ήταν το κατέβασμα των τρακτέρ στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά στο Κοινοβούλιο, μέσα στο Κολωνάκι; Χιλιάδες τρακτέρ να μπλοκάρουν την ήδη μπλοκαρισμένη και ασφυκτιούσα στο μποτιλιάρισμα πρωτεύουσα, να νιώσουν από κοντά οι ασπάλακες της γραφειοκρατίας το χώμα και τη λάσπη, να μυρίσουν καπνό, στάρι και ντομάτα, να δουν χέρια ροζιασμένα και τραχιά πρόσωπα ανθρώπων που δε μπόρεσαν ή δε θέλησαν να κάνουν κάτι διαφορετικό και που η γης τους χρειάζεται.
Αλλά δεν θα τους αφήσουν. Η ταλαιπωρία είναι για όλους τους άλλους...
tezjorge@yahoo.gr
Πάει μια εικοσαετία περίπου από τότε που, μαθητές ακόμα, κάνοντας ένα διάλειμμα από το βραδυνό διάβασμα για τις πανελλαδικές, πήραμε τρεις-τέσσερις το αμάξι φίλου – χωρίς δίπλωμα – και πεταχτήκαμε μια βόλτα ως το Στρυμόνα, στα μπλόκα των αγροτών. Κρασί, τσίπουρο και κοψίδια γύρω από τη φωτιά, συζήτηση, συμπαράσταση -και καλά- των μαθητών στον αγώνα των αγροτών, μια αίσθηση επανάστασης, απελευθέρωσης, αμούστακοι Τσε Γκεβάρα.
Πολλά άλλαξαν από τότε. Τα μπλόκα όμως επιμένουν να αναπαράγονται από τότε κάθε χρονιά, ανεξαρτήτως κυβερνώντος χρωματισμού, αδιάλειπτα, σχεδόν εξοργιστικά. Τόσα χρόνια καμία κυβέρνηση δεν κατάφερε να αντεπεξέλθει στα πολλαπλής φύσης προβλήματα του κλάδου ή γεννιούνται συνέχεια καινούρια; Όπως και να έχουν τα πράγματα, πρόκειται για ένα ζήτημα που επιδέχεται πολλαπλές προσεγγίσεις.
Από τη μία, δεν υπάρχει η μονοσήμαντη έννοια «αγρότης». Υπάρχουν αγρότες και αγρότες. Άλλο ο μικροϊδιοκτήτης λίγων στρεμμάτων που παλεύει πραγματικά με τη γη και τις καιρικές συνθήκες για το μεροκάματο με τα λιγοστά του μέσα και άλλο οι μεγαλοτσιφλικάδες, κομματικοί παράγοντες με τις τεράστιες εκτάσεις, τα βρυχώμενα τρακτέρ και τις ατελείωτες επιδοτήσεις. Βέβαια, οι ίδιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται πάνω κάτω σε κάθε κλάδο και όταν έρθει η ώρα για διεκδικήσεις, κάποιοι πρέπει να ηγηθούν φροντίζοντας (κι αυτό είναι το ιδανικό) το συμφέρον του συνόλου, όχι μόνο το ατομικό τους.
Από την άλλη, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πόσο εξευτελιστικές είναι οι τιμές που πουλάει τα προϊόντα του ο παραγωγός, γεωργός ή κτηνοτρόφος. Και ακόμα χειρότερο είναι η αστρονομική διαφορά την οποία αντικρύζουμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Ανοιχτό πεδίο για τη δράση των μεσαζόντων, των καρτέλ βασικών προϊόντων, που πλουτίζουν στην πλάτη μικροπαραγωγών και καταναλωτών. Έτσι, μεταξύ άλλων, δημιουργείται μια σημαντική βάση διεκδίκησης δικαιωματικά καλύτερων συνθηκών ζωής και εργασίας για τους κλάδους της πρωτογενούς οικονομίας.
Το δίλημμα και ο προβληματισμός όμως αρχίζει από τη στιγμή που οι κινητοποιήσεις με τους αποκλεισμούς των δρόμων προκαλούν μυριάδες προβλήματα στους άλλους επαγγελματίες και ιδιώτες. Και αν κάποιοι θα στερηθούν απλώς τη βόλτα τους, υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν τα εμπορεύματά τους να σαπίζουν στη συντήρηση των ψυγείων ή στις καρότσες φορτηγών σφηνωμένων σε μια ατέλειωτη ουρά στις άκρες των δρόμων. Και άλλοι που βλάπτονται πολλαπλά στην εργασία τους από τις κλειστές εθνικές οδούς. Νομιμοποιείται ένας τέτοιος τρόπος αντίδρασης, όταν, προκειμένου να πετύχουμε το δικό μας σκοπό, καταπατάμε τα ισότιμα δικαιώματα συμπολιτών μας; Θα ήταν αποδεκτό, αν κάποιος που ήθελε να διεκδικήσει κάτι αντίστοιχο, έφραζε το δρόμο και απαγόρευε στον αγρότη να πάει στο χωράφι του;
Δυστυχώς όμως, η αγροτιά δεν έχει άλλον τρόπο να ακουστεί. Ούτε η απεργία μπορεί να φέρει καρπούς για αυτούς, ούτε βρίσκεται κοντά στα κέντρα αποφάσεων για να ασκεί πιέσεις. Και το αθηνοκεντρικό κράτος κωφεύει, ζει στο δικό του κόσμο, στα περίχωρα του Κολωνακίου, όπου ο όρος «αγρότης» βρίσκεται μόνο στα πλαστογραφημένα χαρτιά των τερατωδών τζιπ, που τα περνάνε για «αγροτικά», αποκομίζοντας φορολογικές ελαφρύνσεις.
Δεδομένων των παραπάνω, μήπως η καλύτερη κίνηση θα ήταν το κατέβασμα των τρακτέρ στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά στο Κοινοβούλιο, μέσα στο Κολωνάκι; Χιλιάδες τρακτέρ να μπλοκάρουν την ήδη μπλοκαρισμένη και ασφυκτιούσα στο μποτιλιάρισμα πρωτεύουσα, να νιώσουν από κοντά οι ασπάλακες της γραφειοκρατίας το χώμα και τη λάσπη, να μυρίσουν καπνό, στάρι και ντομάτα, να δουν χέρια ροζιασμένα και τραχιά πρόσωπα ανθρώπων που δε μπόρεσαν ή δε θέλησαν να κάνουν κάτι διαφορετικό και που η γης τους χρειάζεται.
Αλλά δεν θα τους αφήσουν. Η ταλαιπωρία είναι για όλους τους άλλους...
tezjorge@yahoo.gr
ΣΚΥΛΙΣΙΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ (23 01 2009)
Βαρβαρότητα, κακία, ζήλια, βλακεία, αμορφωσιά, ανυπαρξία εσωτερικού κόσμου, παιδικά τραύματα, συμπλέγματα κατωτερότητας, απανθρωπιά, ανοησία, ανωριμότητα, σκληρότητα, παχυδερμία, χαβαλές...
Με πόσους τρόπους μπορεί να προσεγγίσει κάποιος την ανθρώπινη συμπεριφορά, όταν η ίδια έργω αναιρεί τον εαυτό της, τον ανθρώπινο χαρακτήρα της. Τι μπορεί να σκεφτεί αυτόπτης μάρτυρας επιθανάτιου σπαράγματος ζώου χτυπημένου από φόλα; Πώς μπορεί να αντιδράσει αυτός, αν τυχαίνει να είναι ο ιδιοκτήτης του ζώου, το μεγάλωμα και η συντροφιά του οποίου σημαίνει κάτι για όποιον έχει κοινό νου και στοιχειώδη συναισθήματα;
Πολλοί συνάνθρωποί μας, για διάφορους λόγους δίνουν λίγο χώρο από τη ζωή τους σε κάποιο κατοικίδιο. Ακόμα και στα διαμερίσματα των πολυκατοικιών, πόσο μάλλον στις επαρχιακές αυλές. Ανώφελο να απαριθμήσουμε τα οφέλη του ανθρώπου, ιδίως το συναισθηματικό δέσιμο και ωρίμανση των παιδιών, καθώς η ζεστή και ανιδιοτελής έκφραση των «συναισθημάτων» του ζώου – ξεχωριστά του σκύλου – το καθιστά σε πολλές περιπτώσεις μέλος της οικογένειας, σχεδόν ισότιμο με άνθρωπο.
Η φύση του ανθρώπου όμως, είναι πολύπλευρη και για κάθε έναν που θα ταΐσει ένα αδέσποτο ή θα προσφέρει ψήγματα παντοειδούς φροντίδας, υπάρχει κάποιος που δεν θα διστάσει να τυραννήσει ένα ζώο, να το πληγώσει ή ανερυθρίαστα να το δηλητηριάσει. Κι επειδή μέρος της ανθρώπινης ιδιοσυστασίας είναι και όλοι οι ανωτέρω προλογικοί χαρακτηρισμοί, δεν είναι δύσκολο για τον επίδοξο ζωοκτόνο να εφεύρει τη φτηνή δικαιολογία για την πράξη του: ενοχλούσε το μεταμεσονύκτιο γαύγισμα, τα περιττώματα, το σουλατσάρισμα και άλλα φαιδρά. Λες και ο πολιτισμός δεν επιβάλλει την σύσταση προς τον ιδιοκτήτη, το διάλογο, λες και δεν μπορεί να βρεθεί φρόνιμη λύση.
Βέβαια, η ποιότητα του ιδιοκτήτη είναι το άλλο μεγάλο ζητούμενο και εν πολλοίς η αιτία για την ύπαρξη τόσων αδέσποτων, δυνάμει επικίνδυνων. Πως να συνεννοηθείς, όταν ο άλλος δηλώνει φιλόζωος, αλλά αμολάει τα ανεπιθύμητα κουτάβια στα χαντάκια και ούτε κατά διάνοια δεν έχει ακούσει για τη στείρωση ή για τον εμβολιασμό. Παρ’ όλα αυτά, όσο αχρεία είναι μια τέτοια συμπεριφορά, δεν μπορεί να αποτελεί λόγο ή πρόσχημα για τη φόλα. Το δηλητηριασμένο δόλωμα δεν είναι ενέργεια αδιαφορίας, είναι δολοφονική ενέργεια φθόνου, κακότητας και σάπιου εσωτερικού κόσμου.
Γιατί η φόλα δεν απευθύνεται στο ζώο. Σκοτώνει μεν το ζώο, αλλά ο απώτερος στόχος είναι ο άνθρωπος. Είναι ο ιδιοκτήτης, φίλος, σύντροφος του ζώου, που ανέπτυξε ένα συναισθηματικό δέσιμο με το ζώο και η απώλειά του μπορεί να του στοιχίσει. Είναι ο άνθρωπος που το μεγάλωνε, έπαιζε, χαιρόταν μαζί του και η συνήθεια της παρουσία του στον οικείο χώρο επιβεβαίωνε τη μοναδικότητά του. Κακά τα ψέμματα, αυτός είναι ο στόχος της μικρότητας, της μικροψυχίας του «γείτονα», ο οποίος προβάλλει πάνω στο κατοικίδιο ό,τι πρωτόγονο και απεχθές συναίσθημα μπορεί να τρέφει για τον ιδιοκτήτη. Και έτσι μπορεί να επαίρεται ενδομύχως ή και σε ομήγυρη ομοϊδεατών για τον άθλο του.
Δυστυχώς, έχουμε ξαναπεί ότι τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου δεν αναπτύσσονται όσο θα έπρεπε. Συμπεριφορές που θυμίζουν ζούγκλα, πλειστόκαινο, ανθρώπους σε σπηλιές ή πάνω σε δέντρα εξακολουθούν να μας γουρλώνουν τα μάτια προκαλώντας μας απορία και προβληματισμό. Είναι δυνατό να επιμένουμε να λεγόμαστε «πολιτισμένοι» και καθημερινά στα μάτια μας να διαγκωνίζονται εικόνες παρακμής;
«Και καλά», θα πουν οι περισπούδαστοι, «λύσαμε όλα τα άλλα προβλήματα και ασχολούμαστε με τα κοπρόσκυλα»; Σύμφωνοι, δε θα ζυγίσουμε τη βαρύτητα των προβλημάτων, σίγουρα υπάρχουν πολύ σοβαρότερα. Όμως, από κάπου πρέπει να ξεκινά η προσπάθεια∙ και η συμπεριφορά μας απέναντι στους αδύνατους, σε αυτούς που δεν μπορούν να μας ανταποδώσουν το κακό, είναι που στοιχειοθετεί επίπεδο, που ξεμπροστιάζει την ανεπάρκειά μας. Ο Άγγελος Τερζάκης έγραφε ότι «ένας λαός δίνει εξετάσεις καθημερινά, στα πιο μικρά πράγματα της καθημερινής ζωής. Η κοινωνική αγωγή είναι αναγκαία προϋπόθεση της Δημοκρατίας. Πώς μπορεί να νοηθεί Δημοκρατία δίχως το σεβασμό του διπλανού σου;». Κοινωνική αγωγή, δημοκρατία, σεβασμός: έννοιες που χάνουν την ουσία τους, εκφυλίζονται στα χέρια του νεοέλληνα.
tezjorge@yahoo.gr
Βαρβαρότητα, κακία, ζήλια, βλακεία, αμορφωσιά, ανυπαρξία εσωτερικού κόσμου, παιδικά τραύματα, συμπλέγματα κατωτερότητας, απανθρωπιά, ανοησία, ανωριμότητα, σκληρότητα, παχυδερμία, χαβαλές...
Με πόσους τρόπους μπορεί να προσεγγίσει κάποιος την ανθρώπινη συμπεριφορά, όταν η ίδια έργω αναιρεί τον εαυτό της, τον ανθρώπινο χαρακτήρα της. Τι μπορεί να σκεφτεί αυτόπτης μάρτυρας επιθανάτιου σπαράγματος ζώου χτυπημένου από φόλα; Πώς μπορεί να αντιδράσει αυτός, αν τυχαίνει να είναι ο ιδιοκτήτης του ζώου, το μεγάλωμα και η συντροφιά του οποίου σημαίνει κάτι για όποιον έχει κοινό νου και στοιχειώδη συναισθήματα;
Πολλοί συνάνθρωποί μας, για διάφορους λόγους δίνουν λίγο χώρο από τη ζωή τους σε κάποιο κατοικίδιο. Ακόμα και στα διαμερίσματα των πολυκατοικιών, πόσο μάλλον στις επαρχιακές αυλές. Ανώφελο να απαριθμήσουμε τα οφέλη του ανθρώπου, ιδίως το συναισθηματικό δέσιμο και ωρίμανση των παιδιών, καθώς η ζεστή και ανιδιοτελής έκφραση των «συναισθημάτων» του ζώου – ξεχωριστά του σκύλου – το καθιστά σε πολλές περιπτώσεις μέλος της οικογένειας, σχεδόν ισότιμο με άνθρωπο.
Η φύση του ανθρώπου όμως, είναι πολύπλευρη και για κάθε έναν που θα ταΐσει ένα αδέσποτο ή θα προσφέρει ψήγματα παντοειδούς φροντίδας, υπάρχει κάποιος που δεν θα διστάσει να τυραννήσει ένα ζώο, να το πληγώσει ή ανερυθρίαστα να το δηλητηριάσει. Κι επειδή μέρος της ανθρώπινης ιδιοσυστασίας είναι και όλοι οι ανωτέρω προλογικοί χαρακτηρισμοί, δεν είναι δύσκολο για τον επίδοξο ζωοκτόνο να εφεύρει τη φτηνή δικαιολογία για την πράξη του: ενοχλούσε το μεταμεσονύκτιο γαύγισμα, τα περιττώματα, το σουλατσάρισμα και άλλα φαιδρά. Λες και ο πολιτισμός δεν επιβάλλει την σύσταση προς τον ιδιοκτήτη, το διάλογο, λες και δεν μπορεί να βρεθεί φρόνιμη λύση.
Βέβαια, η ποιότητα του ιδιοκτήτη είναι το άλλο μεγάλο ζητούμενο και εν πολλοίς η αιτία για την ύπαρξη τόσων αδέσποτων, δυνάμει επικίνδυνων. Πως να συνεννοηθείς, όταν ο άλλος δηλώνει φιλόζωος, αλλά αμολάει τα ανεπιθύμητα κουτάβια στα χαντάκια και ούτε κατά διάνοια δεν έχει ακούσει για τη στείρωση ή για τον εμβολιασμό. Παρ’ όλα αυτά, όσο αχρεία είναι μια τέτοια συμπεριφορά, δεν μπορεί να αποτελεί λόγο ή πρόσχημα για τη φόλα. Το δηλητηριασμένο δόλωμα δεν είναι ενέργεια αδιαφορίας, είναι δολοφονική ενέργεια φθόνου, κακότητας και σάπιου εσωτερικού κόσμου.
Γιατί η φόλα δεν απευθύνεται στο ζώο. Σκοτώνει μεν το ζώο, αλλά ο απώτερος στόχος είναι ο άνθρωπος. Είναι ο ιδιοκτήτης, φίλος, σύντροφος του ζώου, που ανέπτυξε ένα συναισθηματικό δέσιμο με το ζώο και η απώλειά του μπορεί να του στοιχίσει. Είναι ο άνθρωπος που το μεγάλωνε, έπαιζε, χαιρόταν μαζί του και η συνήθεια της παρουσία του στον οικείο χώρο επιβεβαίωνε τη μοναδικότητά του. Κακά τα ψέμματα, αυτός είναι ο στόχος της μικρότητας, της μικροψυχίας του «γείτονα», ο οποίος προβάλλει πάνω στο κατοικίδιο ό,τι πρωτόγονο και απεχθές συναίσθημα μπορεί να τρέφει για τον ιδιοκτήτη. Και έτσι μπορεί να επαίρεται ενδομύχως ή και σε ομήγυρη ομοϊδεατών για τον άθλο του.
Δυστυχώς, έχουμε ξαναπεί ότι τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου δεν αναπτύσσονται όσο θα έπρεπε. Συμπεριφορές που θυμίζουν ζούγκλα, πλειστόκαινο, ανθρώπους σε σπηλιές ή πάνω σε δέντρα εξακολουθούν να μας γουρλώνουν τα μάτια προκαλώντας μας απορία και προβληματισμό. Είναι δυνατό να επιμένουμε να λεγόμαστε «πολιτισμένοι» και καθημερινά στα μάτια μας να διαγκωνίζονται εικόνες παρακμής;
«Και καλά», θα πουν οι περισπούδαστοι, «λύσαμε όλα τα άλλα προβλήματα και ασχολούμαστε με τα κοπρόσκυλα»; Σύμφωνοι, δε θα ζυγίσουμε τη βαρύτητα των προβλημάτων, σίγουρα υπάρχουν πολύ σοβαρότερα. Όμως, από κάπου πρέπει να ξεκινά η προσπάθεια∙ και η συμπεριφορά μας απέναντι στους αδύνατους, σε αυτούς που δεν μπορούν να μας ανταποδώσουν το κακό, είναι που στοιχειοθετεί επίπεδο, που ξεμπροστιάζει την ανεπάρκειά μας. Ο Άγγελος Τερζάκης έγραφε ότι «ένας λαός δίνει εξετάσεις καθημερινά, στα πιο μικρά πράγματα της καθημερινής ζωής. Η κοινωνική αγωγή είναι αναγκαία προϋπόθεση της Δημοκρατίας. Πώς μπορεί να νοηθεί Δημοκρατία δίχως το σεβασμό του διπλανού σου;». Κοινωνική αγωγή, δημοκρατία, σεβασμός: έννοιες που χάνουν την ουσία τους, εκφυλίζονται στα χέρια του νεοέλληνα.
tezjorge@yahoo.gr
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ... «ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ» (16 01 2009)
Αλλεπάλληλες φορές την τελευταία εικοσαετία και μέσα στα πλαίσια της απαλής πολιτικής προπαγάνδας έχουμε ακούσει για την Παιδεία θαρραλέες δηλώσεις προεκλογικής υφής, με ιδιαίτερη έμφαση σε έννοιες όπως «μεταρρύθμιση», «εθνικός διάλογος» και άλλα ηχηρά παρόμοια. Σχεδόν πάντα οι «καλές» προθέσεις έμεναν στα λόγια, οι αλλαγές ήταν παιδαριώδεις, οδηγώντας έτσι στην αποτελμάτωση του συστήματος και στην πλήθυνση των αγανακτισμένων φωνών όλων των εμπλεκομένων: μαθητών, γονιών, καθηγητών.
Οι μαθητές ασφυκτιούν μέσα σε εξοντωτικούς ρυθμούς και εξωφρενικά ωράρια για να εμπεδώσουν παπαγαλίζοντας την ύλη-κλειδί για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και το ψυχολογικό τους ξαλάφρωμα εκεί στα μέσα Ιουνίου. Για παιδικά, ανέμελα χρόνια, ούτε λόγος. Οι γονείς μαρτυρούν μαζί με τα παιδιά τους, καθώς συμμερίζονται την αγωνία (και τον αγώνα) τους, φορτωμένοι με το επιπλέον άγχος να εξοικονομήσουν χρήματα – όσοι μπορούν – για τα φροντιστήρια. Και οι καθηγητές αναγκάζονται – ή αφήνονται – να λειτουργήσουν μέσα σε ένα σύστημα που οργανικά απορρίπτει την δημιουργικότητα και την ευελιξία.
Σαν μάννα εξ ουρανού φαίνεται λοιπόν η νέα πρόταση που έπεσε στο τραπέζι: η αποσύνδεση του Λυκείου από την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αν βέβαια καλόπιστα δεχτούμε την πιθανότητα προώθησης του σχεδίου και δεν μειδιάσουμε με το δίκιο μας, έχοντας στην καμπούρα μας τόσα χρόνια αερολογίας. Μια τέτοια προοπτική – έστω και όνειρο θερινής νυκτός – αυτομάτως αυτονομεί τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Προφανώς, ο βαθμός του απολυτηρίου του Λυκείου θα παίζει σημαντικό ρόλο για την προεπιλογή του μαθητή από το Πανεπιστήμιο. Όμως, οι τρεις τάξεις του Λυκείου θα απαλλαγούν από το ανελέητο κυνήγι της ύλης και την ψυχοφθόρα προετοιμασία για τις Πανελλαδικές. Το Λύκειο θα αφεθεί στον βασικό και απαραίτητο ρόλο του, να προσφέρει δηλαδή γενική, ανθρωπιστική παιδεία, προσπαθώντας να διαμορφώσει έναν όσο γίνεται πιο έτοιμο πολίτη για την κοινωνία.
Με ένα τέτοιο σύστημα ο μαθητής θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ο ίδιος το Πανεπιστήμιο που θέλει να σπουδάσει και όχι να περιμένει τη ζαριά του σημερινού μηχανογραφικού που κατάντησε τη διαδικασία ρουλέτα: σε όποια Σχολή κάτσει η μπίλια! Θα προετοιμάζεται με βάση τις απαιτήσεις του επιθυμητού Ιδρύματος και θα πηγαίνει εκεί να δώσει τα διαπιστευτήριά του και να διεκδικήσει το μέλλον του. Έτσι θα μπορούμε σε μεγάλο ποσοστό να είμαστε σίγουροι ότι οι αυριανοί επαγγελματίες θα είναι αυτοί που αληθινά αγαπούν αυτό που κάνουν και γι’ αυτό αποδίδουν τα μέγιστα και δεν το βλέπουν σαν μια αγγαρεία που τυχαία τους έλαχε να ασκούν απλά και μόνο βιοποριστικά.
Οι γονείς, από την άλλη, θα ανασάνουν από την μείωση των απαραίτητων φροντιστηρίων. Ας μη γελιόμαστε, τα φροντιστήρια, η κακώς ονομαζόμενη «παραπαιδεία», δεν θα καταργηθούν διότι θα πρέπει να υπάρχει διέξοδος και για τους χιλιάδες αδιόριστους καθηγητές. Απλά θα περιοριστούν χρονικά σε μια περίοδο – πιθανώς καλοκαιρινή – «προγυμνασμάτων», για να θυμηθούμε και την παλαιότερη ορολογία. Ναι, το σύστημα αυτό δεν είναι ολοκαίνουριο, προϋπήρχε στη χώρα μας δεκαετίες πριν.
Δυο πτυχές του θέματος, όμως, είναι ανγκαίο να συμπληρώσουν τον προβληματισμό μας: πρώτον, το αδιάβλητο των Πανελλαδικών. Με όλα του τα στραβά, το σημερινό εξεταστικό σύστημα, όπως και το παλιότερο με τις δέσμες, έχει σφραγιστεί ως αδιάβλητο. Τα ρουσφέτια, τα «μέσα», οι κομπίνες ελάχιστη θέση έχουν σε αυτό. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι επαγγελλόμενες βελτιώσεις θα εγγυηθούν την διατήρηση αυτού του αισθήματος ή οι πολιτικοί και οι πανεπιστημιακοί θα διευκολυνθούν στα πελατειακά τους νταραβέρια; Δεύτερον και σημαντικότερο, ο τρόπος εισαγωγής στα Πανεπιστήμια είναι ένα μέρος του προβλήματος και ίσως όχι το σημαντικότερο. Το μεγάλο ζητούμενο είναι τι θα βρουν οι φοιτητές μέσα στα απειράριθμα αμφιβόλου ποιότητας ελληνικά Πανεπιστήμια: τι και από ποιους θα διδαχτούν, σε τι συνθήκες, εργαστήρια, βιβλιοθήκες θα υποχρεωθούν να καταρτιστούν, τι εφόδια θα έχουν για την αρένα της αγοράς εργασίας μόλις αποφοιτήσουν. Κι αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει να μας απασχολήσουν.
tezjorge@yahoo.gr
Αλλεπάλληλες φορές την τελευταία εικοσαετία και μέσα στα πλαίσια της απαλής πολιτικής προπαγάνδας έχουμε ακούσει για την Παιδεία θαρραλέες δηλώσεις προεκλογικής υφής, με ιδιαίτερη έμφαση σε έννοιες όπως «μεταρρύθμιση», «εθνικός διάλογος» και άλλα ηχηρά παρόμοια. Σχεδόν πάντα οι «καλές» προθέσεις έμεναν στα λόγια, οι αλλαγές ήταν παιδαριώδεις, οδηγώντας έτσι στην αποτελμάτωση του συστήματος και στην πλήθυνση των αγανακτισμένων φωνών όλων των εμπλεκομένων: μαθητών, γονιών, καθηγητών.
Οι μαθητές ασφυκτιούν μέσα σε εξοντωτικούς ρυθμούς και εξωφρενικά ωράρια για να εμπεδώσουν παπαγαλίζοντας την ύλη-κλειδί για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και το ψυχολογικό τους ξαλάφρωμα εκεί στα μέσα Ιουνίου. Για παιδικά, ανέμελα χρόνια, ούτε λόγος. Οι γονείς μαρτυρούν μαζί με τα παιδιά τους, καθώς συμμερίζονται την αγωνία (και τον αγώνα) τους, φορτωμένοι με το επιπλέον άγχος να εξοικονομήσουν χρήματα – όσοι μπορούν – για τα φροντιστήρια. Και οι καθηγητές αναγκάζονται – ή αφήνονται – να λειτουργήσουν μέσα σε ένα σύστημα που οργανικά απορρίπτει την δημιουργικότητα και την ευελιξία.
Σαν μάννα εξ ουρανού φαίνεται λοιπόν η νέα πρόταση που έπεσε στο τραπέζι: η αποσύνδεση του Λυκείου από την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αν βέβαια καλόπιστα δεχτούμε την πιθανότητα προώθησης του σχεδίου και δεν μειδιάσουμε με το δίκιο μας, έχοντας στην καμπούρα μας τόσα χρόνια αερολογίας. Μια τέτοια προοπτική – έστω και όνειρο θερινής νυκτός – αυτομάτως αυτονομεί τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Προφανώς, ο βαθμός του απολυτηρίου του Λυκείου θα παίζει σημαντικό ρόλο για την προεπιλογή του μαθητή από το Πανεπιστήμιο. Όμως, οι τρεις τάξεις του Λυκείου θα απαλλαγούν από το ανελέητο κυνήγι της ύλης και την ψυχοφθόρα προετοιμασία για τις Πανελλαδικές. Το Λύκειο θα αφεθεί στον βασικό και απαραίτητο ρόλο του, να προσφέρει δηλαδή γενική, ανθρωπιστική παιδεία, προσπαθώντας να διαμορφώσει έναν όσο γίνεται πιο έτοιμο πολίτη για την κοινωνία.
Με ένα τέτοιο σύστημα ο μαθητής θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ο ίδιος το Πανεπιστήμιο που θέλει να σπουδάσει και όχι να περιμένει τη ζαριά του σημερινού μηχανογραφικού που κατάντησε τη διαδικασία ρουλέτα: σε όποια Σχολή κάτσει η μπίλια! Θα προετοιμάζεται με βάση τις απαιτήσεις του επιθυμητού Ιδρύματος και θα πηγαίνει εκεί να δώσει τα διαπιστευτήριά του και να διεκδικήσει το μέλλον του. Έτσι θα μπορούμε σε μεγάλο ποσοστό να είμαστε σίγουροι ότι οι αυριανοί επαγγελματίες θα είναι αυτοί που αληθινά αγαπούν αυτό που κάνουν και γι’ αυτό αποδίδουν τα μέγιστα και δεν το βλέπουν σαν μια αγγαρεία που τυχαία τους έλαχε να ασκούν απλά και μόνο βιοποριστικά.
Οι γονείς, από την άλλη, θα ανασάνουν από την μείωση των απαραίτητων φροντιστηρίων. Ας μη γελιόμαστε, τα φροντιστήρια, η κακώς ονομαζόμενη «παραπαιδεία», δεν θα καταργηθούν διότι θα πρέπει να υπάρχει διέξοδος και για τους χιλιάδες αδιόριστους καθηγητές. Απλά θα περιοριστούν χρονικά σε μια περίοδο – πιθανώς καλοκαιρινή – «προγυμνασμάτων», για να θυμηθούμε και την παλαιότερη ορολογία. Ναι, το σύστημα αυτό δεν είναι ολοκαίνουριο, προϋπήρχε στη χώρα μας δεκαετίες πριν.
Δυο πτυχές του θέματος, όμως, είναι ανγκαίο να συμπληρώσουν τον προβληματισμό μας: πρώτον, το αδιάβλητο των Πανελλαδικών. Με όλα του τα στραβά, το σημερινό εξεταστικό σύστημα, όπως και το παλιότερο με τις δέσμες, έχει σφραγιστεί ως αδιάβλητο. Τα ρουσφέτια, τα «μέσα», οι κομπίνες ελάχιστη θέση έχουν σε αυτό. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι επαγγελλόμενες βελτιώσεις θα εγγυηθούν την διατήρηση αυτού του αισθήματος ή οι πολιτικοί και οι πανεπιστημιακοί θα διευκολυνθούν στα πελατειακά τους νταραβέρια; Δεύτερον και σημαντικότερο, ο τρόπος εισαγωγής στα Πανεπιστήμια είναι ένα μέρος του προβλήματος και ίσως όχι το σημαντικότερο. Το μεγάλο ζητούμενο είναι τι θα βρουν οι φοιτητές μέσα στα απειράριθμα αμφιβόλου ποιότητας ελληνικά Πανεπιστήμια: τι και από ποιους θα διδαχτούν, σε τι συνθήκες, εργαστήρια, βιβλιοθήκες θα υποχρεωθούν να καταρτιστούν, τι εφόδια θα έχουν για την αρένα της αγοράς εργασίας μόλις αποφοιτήσουν. Κι αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει να μας απασχολήσουν.
tezjorge@yahoo.gr
«...ΚΑΙ ΕΠΙ ΓΗΣ ΕΙΡΗΝΗ...» (09 01 2009)
Σε όλο τον πλανήτη γιορτάσαμε αυτές τις μέρες τα Χριστούγεννα. Πριν από 2000 χρόνια, σε μια γωνιά αυτού του πλανήτη, στη Βηθλεέμ, σε ταπεινό σπήλαιο, με τη ζέστη από χνώτα ζώων και με τα δώρα των μάγων οδοιπορούντων υπό την καθοδήγηση του αστέρος γεννήθηκε ο Χριστός, που έμελλε να αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Σήμερα, λίγο νοτιότερα της Βηθλεέμ, σε εξίσου ταπεινές και άθλιες συνθήκες, τα παιδιά της Παλαιστίνης δέχονται για δώρα τη ζέστη των πυραύλων, που με αγάπη τους στέλνουν οι σύγχρονοι «μάγοι», τα γεράκια του Τελ Αβίβ. Και αυτοί δεν χρειάζονται αστέρια για να βρουν το στόχο τους∙ και ο ρους της ιστορίας δεν αλλάζει.
Στο ίδιο έργο θεατές, από τη στιγμή που ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ το 1948. Πολεμούν οι Άραβες της περιοχής να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους, μια ανάσα ελευθερίας στη γη τους, πολεμούν και οι Ισραηλινοί να κρατήσουν υπό τον έλεγχό τους χώματα και ανθρώπους. Η μάχη όμως δεν διεξάγεται επί ίσοις όροις. Η υπεροπλία των Ισραηλιτών είναι αναμφισβήτητη, όπως δραματικά επαληθεύεται και από το πλήθος των απωλειών και δε χρειάζεται μνεία των τραγικών εικόνων νεκρών παιδιών. Μια ματιά στις καθημερινές εφημερίδες είναι αρκούντως ανατριχιαστική.
Η φαινομενική αφορμή για τον νέο κύκλο αίματος είναι η αντιστασιακή οργάνωση Χαμάς και οι «τρομοκρατικές» ενέργειες και βλέψεις της εις βάρος του κράτους και των πολιτών του Ισραήλ. Οι λόγοι βέβαια, τα πραγματικά αίτια έχουν κυρίως να κάνουν με την επικαιρότητα: αφενός οι εκλογές που πλησιάζουν στο Ισραήλ και αφετέρου οι εκλογές που ολοκληρώθηκαν στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση δηλαδή του Ισραήλ θέλει να αποτρέψει τη διαφαινόμενη επικράτηση της ακροδεξιάς αντιπολίτευσης δείχνοντας στο λαό ένα πρόσωπο εφάμιλλης αποφασιστικότητας και ισχύος, όπως επίσης θέλει να πιέσει τον νέο πλανητάρχη Ομπάμα, προσδοκώντας στην διαιώνιση της παραδοσιακής αμέριστης αμερικανικής συμπαράστασης.
Έχουμε λοιπόν ένα εβραϊκό κράτος σπαρμένο ανάμεσα σε αραβικά, που συμπεριφέρεται σαν νταβατζής, όχι μόνο της περιοχής, αλλά και διεθνώς. Απροκάλυπτα και ανενόχλητα σκορπά το θάνατο σε άμαχους, εισβάλλει σε άλλα κράτη, παίζει το παιχνίδι του. Και κανείς δεν τολμά να κάνει το παραμικρό. Οι Αμερικάνοι και κάποια αραβικά κράτη σύρονται εδώ και χρόνια στο άρμα του, ενώ οι υπόλοιποι Άραβες δεν έχουν τη δυνατότητα να αντισταθούν. Και αυτοί που έχουν θεσμοθετημένο ρόλο να επεμβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες που εμφαντικά παραβιάζουν τη διεθνή νομιμότητα, δηλαδή οι παντοειδείς διεθνείς οργανισμοί, κωφεύουν. Ψελλίσματα μόνο, ενδεικτικά της ανυπαρξίας, της γελοιοποίησης, της χειραγώγησης και εν γένει της καταβαράθρωσης του κύρους τους. Για ποια νομιμότητα και ποιον ανθρωπισμό να μιλάμε;
Βεβαίως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τις αποτρόπαιες ενέργειες – επιθέσεις αυτοκτονίας των Αράβων, που εξίσου σκορπούν τον όλεθρο εις βάρος άμαχου πληθυσμού. Κι αυτό είναι εξίσου καταδικαστέο. Τα αντίποινα όμως του ισχυρού κράτους είναι ασύγκριτα βιαιότερα, σκληρότερα, εκτενέστερα∙ είναι εξοντωτικά. Και μην ξεχνάμε ότι οι Παλαιστίνιοι αντιστέκονται σε ένα κράτος – αστακό, που κουμπαριάστηκε στανικά στη γη τους, τους στερεί τη σύννομη διεθνή αναγνώριση, τους περιθωριοποιεί χτίζοντας πραγματικά – όχι καβαφικά – τείχη, «κλείνοντάς τους από τον κόσμο έξω», σφραγίζοντας έτσι την υποτέλειά τους, τη σκλαβιά τους. Εξηγείται, έτσι εν μέρει και η αρνητική εικόνα που σε παγκόσμια κλίμακα έχει σχηματιστεί για το κράτος-έθνος αυτό και τις πρακτικές του. Σα να μη βίωσαν ποτέ το ολοκαύτωμα, σα να μη διδάχτηκαν τίποτα μισό αιώνα μετά.
Αφελές το ερώτημα του επιλόγου: θα φτάσει άραγε ποτέ η στιγμή που οι άνθρωποι θα εφαρμόζουν το δίκαιο και θα συμπεριφέρονται ως όντως άνθρωποι, με ηθικές σταθερές; Ο T.H. Huxley, Βρεττανός βιολόγος, πριν από έναν αιώνα περίπου ήταν μακροπρόθεσμα αισιόδοξος: πίστευε ότι αυτό θα συμβεί, όταν η επιβίωση του ανθρώπου θα εξαρτάται από την ηθική συμπεριφορά του. Κι αυτό δεν είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί σε μερικά χρόνια, όταν υπό την πίεση των παγκόσμιων προβλημάτων οι ισχυροί αναγκασθούν να πραγματώσουν έναν γνήσιο ανθρωπισμό, ανιδιοτελή, οικουμενικό. Ως τότε, τα μηνύματα των ημερών θα ακούγονται μάλλον παράταιρα και ανεδαφικά: Καλή χρονιά και επί γης Ειρήνη...
Υ.Γ: Τα εύσημα στον κ. Θεόδωρο Πάγκαλο, που επέστρεψε στον Ισραηλίτη πρέσβη εν Αθήναις τα κρασιά-δώρο Χριστουγέννων, τα οποία καθώς προέρχονταν από αμπελώνες των υψωμάτων του Γκολάν, τα χαρακτήρισε «κλεμμένα» και παρομοίασε τις πρακτικές του Ισραήλ με τις χιτλερικές θηριωδίες. Καίριος και συνεπής.
tezjorge@yahoo.gr
Σε όλο τον πλανήτη γιορτάσαμε αυτές τις μέρες τα Χριστούγεννα. Πριν από 2000 χρόνια, σε μια γωνιά αυτού του πλανήτη, στη Βηθλεέμ, σε ταπεινό σπήλαιο, με τη ζέστη από χνώτα ζώων και με τα δώρα των μάγων οδοιπορούντων υπό την καθοδήγηση του αστέρος γεννήθηκε ο Χριστός, που έμελλε να αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Σήμερα, λίγο νοτιότερα της Βηθλεέμ, σε εξίσου ταπεινές και άθλιες συνθήκες, τα παιδιά της Παλαιστίνης δέχονται για δώρα τη ζέστη των πυραύλων, που με αγάπη τους στέλνουν οι σύγχρονοι «μάγοι», τα γεράκια του Τελ Αβίβ. Και αυτοί δεν χρειάζονται αστέρια για να βρουν το στόχο τους∙ και ο ρους της ιστορίας δεν αλλάζει.
Στο ίδιο έργο θεατές, από τη στιγμή που ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ το 1948. Πολεμούν οι Άραβες της περιοχής να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους, μια ανάσα ελευθερίας στη γη τους, πολεμούν και οι Ισραηλινοί να κρατήσουν υπό τον έλεγχό τους χώματα και ανθρώπους. Η μάχη όμως δεν διεξάγεται επί ίσοις όροις. Η υπεροπλία των Ισραηλιτών είναι αναμφισβήτητη, όπως δραματικά επαληθεύεται και από το πλήθος των απωλειών και δε χρειάζεται μνεία των τραγικών εικόνων νεκρών παιδιών. Μια ματιά στις καθημερινές εφημερίδες είναι αρκούντως ανατριχιαστική.
Η φαινομενική αφορμή για τον νέο κύκλο αίματος είναι η αντιστασιακή οργάνωση Χαμάς και οι «τρομοκρατικές» ενέργειες και βλέψεις της εις βάρος του κράτους και των πολιτών του Ισραήλ. Οι λόγοι βέβαια, τα πραγματικά αίτια έχουν κυρίως να κάνουν με την επικαιρότητα: αφενός οι εκλογές που πλησιάζουν στο Ισραήλ και αφετέρου οι εκλογές που ολοκληρώθηκαν στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση δηλαδή του Ισραήλ θέλει να αποτρέψει τη διαφαινόμενη επικράτηση της ακροδεξιάς αντιπολίτευσης δείχνοντας στο λαό ένα πρόσωπο εφάμιλλης αποφασιστικότητας και ισχύος, όπως επίσης θέλει να πιέσει τον νέο πλανητάρχη Ομπάμα, προσδοκώντας στην διαιώνιση της παραδοσιακής αμέριστης αμερικανικής συμπαράστασης.
Έχουμε λοιπόν ένα εβραϊκό κράτος σπαρμένο ανάμεσα σε αραβικά, που συμπεριφέρεται σαν νταβατζής, όχι μόνο της περιοχής, αλλά και διεθνώς. Απροκάλυπτα και ανενόχλητα σκορπά το θάνατο σε άμαχους, εισβάλλει σε άλλα κράτη, παίζει το παιχνίδι του. Και κανείς δεν τολμά να κάνει το παραμικρό. Οι Αμερικάνοι και κάποια αραβικά κράτη σύρονται εδώ και χρόνια στο άρμα του, ενώ οι υπόλοιποι Άραβες δεν έχουν τη δυνατότητα να αντισταθούν. Και αυτοί που έχουν θεσμοθετημένο ρόλο να επεμβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες που εμφαντικά παραβιάζουν τη διεθνή νομιμότητα, δηλαδή οι παντοειδείς διεθνείς οργανισμοί, κωφεύουν. Ψελλίσματα μόνο, ενδεικτικά της ανυπαρξίας, της γελοιοποίησης, της χειραγώγησης και εν γένει της καταβαράθρωσης του κύρους τους. Για ποια νομιμότητα και ποιον ανθρωπισμό να μιλάμε;
Βεβαίως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τις αποτρόπαιες ενέργειες – επιθέσεις αυτοκτονίας των Αράβων, που εξίσου σκορπούν τον όλεθρο εις βάρος άμαχου πληθυσμού. Κι αυτό είναι εξίσου καταδικαστέο. Τα αντίποινα όμως του ισχυρού κράτους είναι ασύγκριτα βιαιότερα, σκληρότερα, εκτενέστερα∙ είναι εξοντωτικά. Και μην ξεχνάμε ότι οι Παλαιστίνιοι αντιστέκονται σε ένα κράτος – αστακό, που κουμπαριάστηκε στανικά στη γη τους, τους στερεί τη σύννομη διεθνή αναγνώριση, τους περιθωριοποιεί χτίζοντας πραγματικά – όχι καβαφικά – τείχη, «κλείνοντάς τους από τον κόσμο έξω», σφραγίζοντας έτσι την υποτέλειά τους, τη σκλαβιά τους. Εξηγείται, έτσι εν μέρει και η αρνητική εικόνα που σε παγκόσμια κλίμακα έχει σχηματιστεί για το κράτος-έθνος αυτό και τις πρακτικές του. Σα να μη βίωσαν ποτέ το ολοκαύτωμα, σα να μη διδάχτηκαν τίποτα μισό αιώνα μετά.
Αφελές το ερώτημα του επιλόγου: θα φτάσει άραγε ποτέ η στιγμή που οι άνθρωποι θα εφαρμόζουν το δίκαιο και θα συμπεριφέρονται ως όντως άνθρωποι, με ηθικές σταθερές; Ο T.H. Huxley, Βρεττανός βιολόγος, πριν από έναν αιώνα περίπου ήταν μακροπρόθεσμα αισιόδοξος: πίστευε ότι αυτό θα συμβεί, όταν η επιβίωση του ανθρώπου θα εξαρτάται από την ηθική συμπεριφορά του. Κι αυτό δεν είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί σε μερικά χρόνια, όταν υπό την πίεση των παγκόσμιων προβλημάτων οι ισχυροί αναγκασθούν να πραγματώσουν έναν γνήσιο ανθρωπισμό, ανιδιοτελή, οικουμενικό. Ως τότε, τα μηνύματα των ημερών θα ακούγονται μάλλον παράταιρα και ανεδαφικά: Καλή χρονιά και επί γης Ειρήνη...
Υ.Γ: Τα εύσημα στον κ. Θεόδωρο Πάγκαλο, που επέστρεψε στον Ισραηλίτη πρέσβη εν Αθήναις τα κρασιά-δώρο Χριστουγέννων, τα οποία καθώς προέρχονταν από αμπελώνες των υψωμάτων του Γκολάν, τα χαρακτήρισε «κλεμμένα» και παρομοίασε τις πρακτικές του Ισραήλ με τις χιτλερικές θηριωδίες. Καίριος και συνεπής.
tezjorge@yahoo.gr
Τετάρτη 12 Αυγούστου 2009
«ΣΑ ΝΑ 'ΧΑΝΕ ΠΟΤΕ ΤΕΛΕΙΩΜΟ ΤΑ ΠΑΘΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΗΜΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» (24 12 2008)
Έζησε στη Σκιάθο και την Αθήνα. Πήγε στο Άγιο Όρος, αλλά δεν έμεινε. Σπούδασε με πολλές δυσκολίες και έμαθε μόνος του ξένες γλώσσες. Τα λεφτά δεν τον ενδιέφεραν πέρα απ’ τα προς το ζην. Για αυτό και πέθανε πάμπτωχος στο νησί του χωρίς να δει ούτε ένα βιβλίο του τυπωμένο. Στην Αθήνα, έψελνε μαζί με τον ξάδερφό του Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, επίσης λογοτέχνη, στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου, όπου ιερέας ήταν ο Άγιος Νικόλαος ο Πλανάς. Αγάπησε βαθιά την ελληνική φύση, τη γλώσσα, την Ορθοδοξία, τους απλούς ανθρώπους και τα πάθη τους, την πατρίδα του.
Παραμονές Χριστούγεννα, κι ο νους δεν ξαστοχά το χρέος του: προσκύνημα στον Άγιο των γραμμάτων μας, τον κοσμοκαλόγερο. Αφορμή ψηλάφησης χριστουγεννιάτικων δρωμένων με πρωταγωνιστές τους απλούς ανθρώπους μιας αλλοτινής ελληνικής υπαίθρου, όπως αψεγάδιαστα αποτύπωσε στο χαρτί ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ο κυρ Αλέξανδρος.
«Στο Χριστό στο κάστρο», «Ο Αμερικάνος», «Η σταχομαζώχτρα», «Το αγνάντεμα», «Φώτα ολόφωτα». Λίγα μόνο διηγήματα με χρονικό πλαίσιο τις μεγάλες χειμωνιάτικες γιορτές της Ορθοδοξίας: Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά (Άις-Βασίλης), Φώτα. Στο έργο του παρελαύνουν μορφές της καθημερινότητας της Σκιάθου ή της φτωχογειτονιάς της Αθήνας, άνθρωποι συνήθως χτυπημένοι από τη μοίρα, τραγικά πρόσωπα, όπως ο μπαρμπα Γιαννιός που ερωτεύτηκε τη γειτόνισσά του: «Καρδιὰ του χειμώνος. Χριστούγεννα, Άις-Βασίλης, Φώτα. Και αυτὸς εσηκώνετο τὸ πρωί, έρριπτεν εις τους ώμους τὴν παλιὰν πατατούκαν του, τὸ μόνον ρούχον οπού εσώζετο ακόμη απὸ τοὺς πρὸ της ευτυχίας του χρόνους, καὶ κατήρχετο εις τὴν παραθαλάσσιον αγοράν, μορμυρίζων, ενώ κατέβαινεν απὸ τὸ παλαιὸν μισογκρεμισμένον σπίτι, μὲ τρόπον ώστε νὰ τὸν ακούῃ η γειτόνισσα: - Σεβτάς είν᾿ αυτός, δὲν είναι τσορβάς...- έρωντας είναι, δὲν είναι γέρωντας.» (Έρωτας στα χιόνια).
Το τέλος, άλλες φορές τραγικό, σχεδόν νατουραλιστικό, άλλες φορές αίσιο. Τον μπάρμπα Γιαννιό τον Έρωντα τον σκέπασε το χιόνι, πιωμένο έξω από την πόρτα της γειτόνισσας. Αντίθετα, το Ουρανιώ το Διόμικο είδε με χαρα τον πατέρα της να επιστρέφει ζωντανός από ναυάγιο: «Την εσπέραν της παραμονής των Χριστουγέννων του έτους… η δεκαοκταέτις κόρη, το Ουρανιώ το Διόμικο, μελαγχροινή νοστιμούλα, εκλείσθη εις την οικίαν της ενωρίς, διότι ήτο μόνη. Ο πατήρ της, ο ατυχής μπαρμπα-Διόμας, αρχαίος εμποροπλοίαρχος πτωχεύσας, όστις κατήντησε να γίνη πορθμεύς εις το γήρας του, είχεν επιβή της λέμβου του, περί μεσημβρίαν, όπως πλεύση εις την νήσον Τσουγκριάν, τρία μίλια απέχουσαν, και διαπορθμεύση εκείθεν εις την πολίχνην εορτασίμους τινάς προμηθείας. Υπεσχέθη ότι θα επανήρχετο προς εσπέραν, αλλ’ ενύκτωσε και ακόμη δεν εφάνη.» (Η υπηρέτρα).
Γνωστό βέβαια είναι και το πρόσχημα φυγοπονίας που προβάλλουν πολλοί: η γλώσσα του είναι δύσκολη, είναι... «καθαρεύουσα». Όχι. Η γλώσσα του Παπαδιαμάντη είναι ελληνική. Είναι ανθρώπινη, κοντινή και απαιτεί λίγη περισσότερη προσοχή και συγκέντρωση, γιατί είμαστε αδούλευτοι, ασυνήθιστοι σε τέτοια διαβάσματα. Αναντίρρητα, δε λείπουν οι λόγιες λέξεις που θέλουν λεξικό, ούτε αυτές από την εκκλησιαστική παράδοση. Όμως οι ζωντανές λαϊκές λέξεις και τύποι που προφέρουν οι γνήσιοι, ψυχογραφημένοι χαρακτήρες του, τον έχουν καταστήσει κορυφαίο ηθογράφο και ανάγκασαν τον Οδυσσέα Ελύτη να πει στο «Άξιον Εστί»: «Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».
Μέρες γιορτινές, μέρες που όλοι θέλουμε να βιώσουμε την ατμόσφαιρα, τη σπιτική θαλπωρή, την κατάνυξη, την ελπίδα. Μέρες, όμως, που μας δίνεται η ευκαιρία να κάνουμε κάτι για τον εαυτό μας. Ας ξεσκονίσουμε, λοιπόν κανένα ξεχασμένο βιβλίο του Κυρ Αλέξανδρου, ας μεταλάβουμε στην κοινωνία της πνευματικής κληρονομιάς του, ας ταξιδέψουμε νοερά στο έτος 18..., ας λατρέψουμε μαζί του την ελληνική φύση, ας συμπαρασυρθούμε στην ορθόδοξη κατάνυξή του, ας αφεθούμε να μαγευτούμε από την ασύγκριτη γλώσσα του, την πλοκή, το δράμα, τις περιγραφές του: τα ατίμητα δώρα του. Χρόνια πολλά.
tezjorge@yahoo.gr
ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΣΣΕΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ (19 12 2008)
Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες γινόμαστε μάρτυρες διαφόρων εκδηλώσεων φιλανθρωπίας σε πανελλαδικό, αλλά και τοπικό επίπεδο: τηλεμαραθώνιοι, συναυλίες, έρανοι και δένδρα αγάπης στήνονται από ποικίλους κοινωνικούς φορείς αποσκοπώντας στην συγκομιδή ευρώ για την οικονομική στήριξη συνανθρώπων μας παράλληλα με το ξύπνημα της ναρκωμένης ολοχρονίς ανθρωπιάς μας. Μέρες που είναι...
Ζηλευτό το έργο τούτο και οι έπαινοι από καρδίας για τους διοργανωτές. Ο ατομικισμός έχει αναχθεί σε κυρίαρχο στοιχείο των ημερών μας και οι γενικότερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες έχουν κλείσει τους ανθρώπους στον εαυτό τους και στα σπίτια τους, αποκόβοντας τον ευρύτερο λώρο που τροφοδοτούσε την αίσθηση της «κοινότητας», ενός «ανήκειν». Ταυτόχρονα, συντελέστηκε η αφαίμαξη του ενδιαφέροντος για τον πλησίον, καταλήγοντας έτσι σε συμβατικές κοινωνίες ατόμων περιχαρακωμένων σε στενούς κύκλους 5-10 ανθρώπων, ιδίως στις μεγαλουπόλεις. Νομοτελειακά λοιπόν, τέτοιες πρωτοβουλίες αξίζουν την προσοχή, αλλά και τη συμμετοχή μας.
Η φιλανθρωπία, όμως και η ελεημοσύνη δεν είναι απλό πράγμα. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος την ονομάζει «βασίλισσα των αρετών» και διδάσκει ότι αυτή είναι το κλειδί για τον παράδεισο. Και η προσφορά προς τον εμπερίστατο συνάνθρωπο πρέπει να αφορμάται από ελατήρια γνήσια. Δηλαδή, πρέπει να γίνεται χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας, χωρίς να αποσκοπούμε στην προβολή μας, στην επίδειξη του «ήθους» μας, στην ικανοποίηση του «εγώ» μας μέσω της κοινοποίησης της αγαθοεργίας μας.
Συνεπώς, δε συνάδουν με την έννοια της ελεημοσύνης τα κυλιόμενα στο κάτω μέρος της οθόνης ονόματά μας, φαρδιά-πλατιά, με το ποσό της συνεισφοράς σαν απόδειξη/σφραγίδα της αγάπης μας. Ποσά με πολλά ψηφία, μέγας χορηγός! Α, κοίτα αυτόν, μόνο 10 ευρώ, ο σπάγγος! Δε μετριέται έτσι όμως η αλήθεια. Η αλήθεια είναι ο οβολός της Ψωροκώσταινας, το περίσσεμα της ψυχής. Αυτό όμως δεν το δείχνει η μικρή οθόνη. Καλύτερο, λοιπόν θα ήταν να διατηρούνται τα στοιχεία από τους διοργανωτές, για κάθε περίπτωση αμφισβήτησης, αλλά να μην προβάλλονται. Το αποτέλεσμα ποσοτικά θα είναι το ίδιο, ποιοτικά, όμως υψώνεται ανώτερο.
Το θέμα έχει και μια άλλη πλευρά, πέρα από τις έμμεσες καταθέσεις φιλανθρωπίας. Είναι και η άμεση επαφή στην καθημερινότητά μας με κάθε είδους ζητιάνους. Πάει καιρός που, φοιτητές, περιμέναμε την αναχώρηση των λεωφορείων του ΚΤΕΛ, όταν διέσχιζαν το διάδρομο διάφοροι κραδαίνοντας «επίσημα» έγγραφα αποδεικτικά της ανάγκης τους. Και η μεγαλύτερη απόδειξη ήταν η παρουσία τους σε κάποια εκπομπή μεγάλου σταθμού! Κι επειδή σήμερα είμαστε – εκτός των άλλων – καχύποπτοι και δύσπιστοι, πάντα κρατάμε μια επιφύλαξη μήπως ο ζητιάνος μάς κοροϊδεύει και τα κουρέλια του καμουφλάρουν μια περιουσία ή αποτελούν στολή συμμορίας. Αναμφίβολα, υπάρχουν και αυτοί, όπως υπάρχουν και αυτοί που εκμεταλλεύονται τα παιδιά τους στοχεύοντας στη συμπόνια του άλλου. Δυστυχώς εμείς δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε.
Αν όμως, υπάρχει έστω και μία περίπτωση ο επαίτης να έχει όντως την ανάγκη μας, αν βγήκε να διακονέψει καταπίνοντας την περηφάνια του μπροστά σε δυσκολίες ακατάβλητες, τότε όντως είναι κρίμα να του στερήσουμε τη μικρή βοήθειά μας από φόβο μη μας...εξαπατήσει. Ωφέλιμο θα ήταν για μας να εξασκήσουμε τον ανθρωπισμό μας, να βάλουμε τον εαυτό μας για λίγο στη θέση του, να νιώσουμε τον γλυκασμό της γνήσιας, άδολης, ανώνυμης, μικρής προσφοράς σε έναν ξένο. Σε έναν άνθρωπο. Μέρες που είναι και μέρες που θά’ ρθουν...
tezjorge@yahoo.gr
Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες γινόμαστε μάρτυρες διαφόρων εκδηλώσεων φιλανθρωπίας σε πανελλαδικό, αλλά και τοπικό επίπεδο: τηλεμαραθώνιοι, συναυλίες, έρανοι και δένδρα αγάπης στήνονται από ποικίλους κοινωνικούς φορείς αποσκοπώντας στην συγκομιδή ευρώ για την οικονομική στήριξη συνανθρώπων μας παράλληλα με το ξύπνημα της ναρκωμένης ολοχρονίς ανθρωπιάς μας. Μέρες που είναι...
Ζηλευτό το έργο τούτο και οι έπαινοι από καρδίας για τους διοργανωτές. Ο ατομικισμός έχει αναχθεί σε κυρίαρχο στοιχείο των ημερών μας και οι γενικότερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες έχουν κλείσει τους ανθρώπους στον εαυτό τους και στα σπίτια τους, αποκόβοντας τον ευρύτερο λώρο που τροφοδοτούσε την αίσθηση της «κοινότητας», ενός «ανήκειν». Ταυτόχρονα, συντελέστηκε η αφαίμαξη του ενδιαφέροντος για τον πλησίον, καταλήγοντας έτσι σε συμβατικές κοινωνίες ατόμων περιχαρακωμένων σε στενούς κύκλους 5-10 ανθρώπων, ιδίως στις μεγαλουπόλεις. Νομοτελειακά λοιπόν, τέτοιες πρωτοβουλίες αξίζουν την προσοχή, αλλά και τη συμμετοχή μας.
Η φιλανθρωπία, όμως και η ελεημοσύνη δεν είναι απλό πράγμα. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος την ονομάζει «βασίλισσα των αρετών» και διδάσκει ότι αυτή είναι το κλειδί για τον παράδεισο. Και η προσφορά προς τον εμπερίστατο συνάνθρωπο πρέπει να αφορμάται από ελατήρια γνήσια. Δηλαδή, πρέπει να γίνεται χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας, χωρίς να αποσκοπούμε στην προβολή μας, στην επίδειξη του «ήθους» μας, στην ικανοποίηση του «εγώ» μας μέσω της κοινοποίησης της αγαθοεργίας μας.
Συνεπώς, δε συνάδουν με την έννοια της ελεημοσύνης τα κυλιόμενα στο κάτω μέρος της οθόνης ονόματά μας, φαρδιά-πλατιά, με το ποσό της συνεισφοράς σαν απόδειξη/σφραγίδα της αγάπης μας. Ποσά με πολλά ψηφία, μέγας χορηγός! Α, κοίτα αυτόν, μόνο 10 ευρώ, ο σπάγγος! Δε μετριέται έτσι όμως η αλήθεια. Η αλήθεια είναι ο οβολός της Ψωροκώσταινας, το περίσσεμα της ψυχής. Αυτό όμως δεν το δείχνει η μικρή οθόνη. Καλύτερο, λοιπόν θα ήταν να διατηρούνται τα στοιχεία από τους διοργανωτές, για κάθε περίπτωση αμφισβήτησης, αλλά να μην προβάλλονται. Το αποτέλεσμα ποσοτικά θα είναι το ίδιο, ποιοτικά, όμως υψώνεται ανώτερο.
Το θέμα έχει και μια άλλη πλευρά, πέρα από τις έμμεσες καταθέσεις φιλανθρωπίας. Είναι και η άμεση επαφή στην καθημερινότητά μας με κάθε είδους ζητιάνους. Πάει καιρός που, φοιτητές, περιμέναμε την αναχώρηση των λεωφορείων του ΚΤΕΛ, όταν διέσχιζαν το διάδρομο διάφοροι κραδαίνοντας «επίσημα» έγγραφα αποδεικτικά της ανάγκης τους. Και η μεγαλύτερη απόδειξη ήταν η παρουσία τους σε κάποια εκπομπή μεγάλου σταθμού! Κι επειδή σήμερα είμαστε – εκτός των άλλων – καχύποπτοι και δύσπιστοι, πάντα κρατάμε μια επιφύλαξη μήπως ο ζητιάνος μάς κοροϊδεύει και τα κουρέλια του καμουφλάρουν μια περιουσία ή αποτελούν στολή συμμορίας. Αναμφίβολα, υπάρχουν και αυτοί, όπως υπάρχουν και αυτοί που εκμεταλλεύονται τα παιδιά τους στοχεύοντας στη συμπόνια του άλλου. Δυστυχώς εμείς δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε.
Αν όμως, υπάρχει έστω και μία περίπτωση ο επαίτης να έχει όντως την ανάγκη μας, αν βγήκε να διακονέψει καταπίνοντας την περηφάνια του μπροστά σε δυσκολίες ακατάβλητες, τότε όντως είναι κρίμα να του στερήσουμε τη μικρή βοήθειά μας από φόβο μη μας...εξαπατήσει. Ωφέλιμο θα ήταν για μας να εξασκήσουμε τον ανθρωπισμό μας, να βάλουμε τον εαυτό μας για λίγο στη θέση του, να νιώσουμε τον γλυκασμό της γνήσιας, άδολης, ανώνυμης, μικρής προσφοράς σε έναν ξένο. Σε έναν άνθρωπο. Μέρες που είναι και μέρες που θά’ ρθουν...
tezjorge@yahoo.gr
Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΩΝ 700 ΕΥΡΩ (12 12 2008)
Είμαστε βολεμένοι. Είμαστε αυτοί που ενέπνευσαν στον Μιχάλη Κατσαρό το ποίημα «Η διαθήκη μου»: «Αντισταθείτε σ' αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και λέει: καλά είμαι εδώ». Ποιος από μας και για ποιους λόγους σηκώνεται σήμερα από τον καναπέ του; Πιθανόν ελάχιστοι, μειοψηφίες, ονειροπαρμένοι, αργόσχολοι. Κι όμως. Τις τελευταίες μέρες φαίνεται ότι η κατάσταση άλλαξε άρδην. Κι ενώ τον καναπέλληνα δεν τον άγγιξαν τα απανωτά σκάνδαλα, η ακρίβεια, η φτώχεια, η ανυπαρξία πολιτικής, η υποτίμηση της νοημοσύνης του, ήρθε το μεγάλο ταρακούνημα με τη δολοφονία ενός παιδιού.
Οι περισσότεροι από τους παραπάνω θιασώτες του κομφορμισμού βέβαια, δίχως να αποχωρίζονται τις παρωπίδες τους, συνεχίζουν να ζουν στον κόσμο τους. Ποιος δεν έχει ακούσει σε συζητήσεις: «τι ήθελε το αλητάκι εκεί πέρα, 15χρονος στα Εξάρχεια;», «έπρεπε να είναι σπίτι του», «πήγαινε γυρεύοντας» και άλλα τέτοια θεάρεστα, με αποκορύφωμα το αχαρακτήριστο «καλά να πάθει»!!! Και όσοι από αυτούς είναι γονείς, λησμονώντας ότι και οι ίδιοι υπήρξαν παιδιά, συνεχίζουν τον απαράμιλλο συλλογισμό τους με φράσεις τύπου: «εγώ το παιδί μου δεν θα το άφηνα ποτέ... δεν θα επέτρεπα....». Κούνια που τους κούναγε.
Ένα «όργανο της τάξης» που απώτατο σκοπό οφείλει να έχει την προστασία της ανθρώπινης ζωής, σηκώνει το όπλο και πυροβολεί σημαδεύοντας ένα άοπλο παιδί. Δεν έχει καμία απολύτως σημασία τι του είπε, αν τον έβρισε ή τον προπηλάκισε. Αν αποδειχτεί ότι η σφαίρα δεν βρήκε τον Αλέξη από εξοστρακισμό, πρόκειται για εν ψυχρώ δολοφονία. Τελεία και παύλα. Και έτσι έχουμε το πρώτο κατά σειρά λάθος της Αστυνομίας, αν και δεν είναι δόκιμο να γενικεύουμε. Δεν υπάρχει κλάδος που να μην έχει στις τάξεις του παράφρονες, κομπλεξικούς, ρατσιστές και κάθε καρυδιάς καρύδι. Κοιτάξτε γύρω σας και αναρωτηθείτε. Το ίδιο συμβαίνει και στην Αστυνομία.
Το σίγουρο είναι ότι ο φόνος αυτός δεν μπορεί να αποχαρακτηρίσει ολόκληρο το Αστυνομικό Σώμα. Ένα Σώμα που τα τελευταία χρόνια απαρτίζεται από παιδιά που περνάνε σε αυτό μέσα από τις Πανελλαδικές, παιδιά κατά τεκμήριο ικανοποιητικού μορφωτικού επιπέδου και ποιότητας, που επιλέγουν την Αστυνομία όχι τόσο επειδή λατρεύουν το επάγγελμα και την υπηρεσία, αλλά για να λύσουν μια κι έξω το πρόβλημα της επαγγελματικής αποκατάστασης. Τι σχέση έχει αυτή η Αστυνομία με την αντίστοιχη προ εικοσαετίας; Με το βύσμα, την αμορφωσιά, την κακώς εννοούμενη εθνικοφροσύνη, το νταηλίκι; Όχι ότι λείπουν και αυτοί από το σήμερα, καθώς όλοι οι θεσμοί είναι διάτρητοι και οι αρμόδιοι ψυχολόγοι πολλές φορές ξεγελιούνται και δεν κόβουν τους επίδοξους «Ράμπο» ή «Χάρι Κάλαχαν». Αλλά η γενίκευση, βασιζόμενη και στον πρότερο βίο της Αστυνομίας, παίρνει μαζί αθώους και ενόχους, ομογενοποιεί, μηδενίζει.
Κι έπεται το δεύτερο λάθος. Αυτό, σίγουρα με άνωθεν εντολές. Από φόβο για περαιτέρω κράξιμο, η Αστυνομία είναι παντελώς απούσα από τα γεγονότα. Διακριτικός παρατηρητής. Και έτσι έχουμε δεύτερο έγκλημα κατά της Δημοκρατίας. Ο όχλος, εξοργισμένος από τη δολοφονία του μικρού Αλέξη, ξεσπά ανενόχλητος και κουκουλωμένος σε ό,τι βρίσκει μπροστά του. Και δε φτάνουν οι καταστροφές, οι πυρκαγιές, οι τραυματισμοί, έχουμε και το πρωτοφανές πλιάτσικο!
Όλα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι αυτοί που βγήκαν στους δρόμους, δεν είναι οι εκατό «γνωστοί-άγνωστοι». Είναι οι πιο πολλοί νέοι που έχουν φτάσει στο απροχώρητο από τα συσσωρευμένα προβλήματα που τους ταλανίζουν: από παράλογες απαιτήσεις του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, από προβληματική παιδεία συνδυασμένη με στρατιωτικού προγράμματος παιδικά χρόνια, από την αβεβαιότητα του πτυχίου τους, από το αίσχος να χαρακτηρίζονται «γενιά των 700 ευρώ», από δεινόσαυρους πολιτικούς που δείχνουν να ήρθαν από άλλον πλανήτη και βρομοκοπάν σκάνδαλο και ανυποληψία, από ανυπαρξία ιδεολογίας, αρχών, προτύπων να θαυμάσουν, βάσεων να πατήσουν, από στραγγισμένα μέσα ενημέρωσης, από, από ,από...
Και η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Και η οργή τους δεν ξέσπασε μόνο σε βιτρίνες-σύμβολα του καπιταλισμού ή της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή σε τράπεζες ή πολυεθνικές. Όχι. Η αγανάκτησή τους χτύπησε και τους μικρομεσαίους, τους μικροαστούς, τα περίπτερα και τους ψιλικατζήδες. Γιατί για όλα τα παραπάνω τους θεωρούν κι αυτούς συνυπεύθυνους. Όλους τους «βολεμένους» του Μιχάλη Κατσαρού.
Και ο φρόνιμος (ο έχων σώας τας φρένας) πολίτης που παρακολουθεί προσπαθώντας να εντοπίσει ίχνη λογικής, μπερδεύεται ακόμη περισσότερο. Αφενός γιατί καταδικάζει την τυφλή βία, την ασυδοσία, τους βανδαλισμούς και γενικά την καταστρατήγηση της Δημοκρατίας, αφετέρου γιατί αισθάνεται μέσα του ότι κάτι έπρεπε να γίνει, κάπου έπρεπε να διοχετευθεί ο κοινωνικός αναβρασμός για να ξυπνήσει ο κόσμος και οι πολιτικοί να αντιληφθούν ότι δεν κυβερνάνε κοπάδια, αλλά πολίτες που μπορούν και ξέρουν να διεκδικούν την ελπίδα. Και ο αδικοχαμένος Αλέξης καταξιώθηκε πλέον ως σύμβολο αυτής της ελπίδας.
tezjorge@yahoo.gr
Είμαστε βολεμένοι. Είμαστε αυτοί που ενέπνευσαν στον Μιχάλη Κατσαρό το ποίημα «Η διαθήκη μου»: «Αντισταθείτε σ' αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και λέει: καλά είμαι εδώ». Ποιος από μας και για ποιους λόγους σηκώνεται σήμερα από τον καναπέ του; Πιθανόν ελάχιστοι, μειοψηφίες, ονειροπαρμένοι, αργόσχολοι. Κι όμως. Τις τελευταίες μέρες φαίνεται ότι η κατάσταση άλλαξε άρδην. Κι ενώ τον καναπέλληνα δεν τον άγγιξαν τα απανωτά σκάνδαλα, η ακρίβεια, η φτώχεια, η ανυπαρξία πολιτικής, η υποτίμηση της νοημοσύνης του, ήρθε το μεγάλο ταρακούνημα με τη δολοφονία ενός παιδιού.
Οι περισσότεροι από τους παραπάνω θιασώτες του κομφορμισμού βέβαια, δίχως να αποχωρίζονται τις παρωπίδες τους, συνεχίζουν να ζουν στον κόσμο τους. Ποιος δεν έχει ακούσει σε συζητήσεις: «τι ήθελε το αλητάκι εκεί πέρα, 15χρονος στα Εξάρχεια;», «έπρεπε να είναι σπίτι του», «πήγαινε γυρεύοντας» και άλλα τέτοια θεάρεστα, με αποκορύφωμα το αχαρακτήριστο «καλά να πάθει»!!! Και όσοι από αυτούς είναι γονείς, λησμονώντας ότι και οι ίδιοι υπήρξαν παιδιά, συνεχίζουν τον απαράμιλλο συλλογισμό τους με φράσεις τύπου: «εγώ το παιδί μου δεν θα το άφηνα ποτέ... δεν θα επέτρεπα....». Κούνια που τους κούναγε.
Ένα «όργανο της τάξης» που απώτατο σκοπό οφείλει να έχει την προστασία της ανθρώπινης ζωής, σηκώνει το όπλο και πυροβολεί σημαδεύοντας ένα άοπλο παιδί. Δεν έχει καμία απολύτως σημασία τι του είπε, αν τον έβρισε ή τον προπηλάκισε. Αν αποδειχτεί ότι η σφαίρα δεν βρήκε τον Αλέξη από εξοστρακισμό, πρόκειται για εν ψυχρώ δολοφονία. Τελεία και παύλα. Και έτσι έχουμε το πρώτο κατά σειρά λάθος της Αστυνομίας, αν και δεν είναι δόκιμο να γενικεύουμε. Δεν υπάρχει κλάδος που να μην έχει στις τάξεις του παράφρονες, κομπλεξικούς, ρατσιστές και κάθε καρυδιάς καρύδι. Κοιτάξτε γύρω σας και αναρωτηθείτε. Το ίδιο συμβαίνει και στην Αστυνομία.
Το σίγουρο είναι ότι ο φόνος αυτός δεν μπορεί να αποχαρακτηρίσει ολόκληρο το Αστυνομικό Σώμα. Ένα Σώμα που τα τελευταία χρόνια απαρτίζεται από παιδιά που περνάνε σε αυτό μέσα από τις Πανελλαδικές, παιδιά κατά τεκμήριο ικανοποιητικού μορφωτικού επιπέδου και ποιότητας, που επιλέγουν την Αστυνομία όχι τόσο επειδή λατρεύουν το επάγγελμα και την υπηρεσία, αλλά για να λύσουν μια κι έξω το πρόβλημα της επαγγελματικής αποκατάστασης. Τι σχέση έχει αυτή η Αστυνομία με την αντίστοιχη προ εικοσαετίας; Με το βύσμα, την αμορφωσιά, την κακώς εννοούμενη εθνικοφροσύνη, το νταηλίκι; Όχι ότι λείπουν και αυτοί από το σήμερα, καθώς όλοι οι θεσμοί είναι διάτρητοι και οι αρμόδιοι ψυχολόγοι πολλές φορές ξεγελιούνται και δεν κόβουν τους επίδοξους «Ράμπο» ή «Χάρι Κάλαχαν». Αλλά η γενίκευση, βασιζόμενη και στον πρότερο βίο της Αστυνομίας, παίρνει μαζί αθώους και ενόχους, ομογενοποιεί, μηδενίζει.
Κι έπεται το δεύτερο λάθος. Αυτό, σίγουρα με άνωθεν εντολές. Από φόβο για περαιτέρω κράξιμο, η Αστυνομία είναι παντελώς απούσα από τα γεγονότα. Διακριτικός παρατηρητής. Και έτσι έχουμε δεύτερο έγκλημα κατά της Δημοκρατίας. Ο όχλος, εξοργισμένος από τη δολοφονία του μικρού Αλέξη, ξεσπά ανενόχλητος και κουκουλωμένος σε ό,τι βρίσκει μπροστά του. Και δε φτάνουν οι καταστροφές, οι πυρκαγιές, οι τραυματισμοί, έχουμε και το πρωτοφανές πλιάτσικο!
Όλα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι αυτοί που βγήκαν στους δρόμους, δεν είναι οι εκατό «γνωστοί-άγνωστοι». Είναι οι πιο πολλοί νέοι που έχουν φτάσει στο απροχώρητο από τα συσσωρευμένα προβλήματα που τους ταλανίζουν: από παράλογες απαιτήσεις του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, από προβληματική παιδεία συνδυασμένη με στρατιωτικού προγράμματος παιδικά χρόνια, από την αβεβαιότητα του πτυχίου τους, από το αίσχος να χαρακτηρίζονται «γενιά των 700 ευρώ», από δεινόσαυρους πολιτικούς που δείχνουν να ήρθαν από άλλον πλανήτη και βρομοκοπάν σκάνδαλο και ανυποληψία, από ανυπαρξία ιδεολογίας, αρχών, προτύπων να θαυμάσουν, βάσεων να πατήσουν, από στραγγισμένα μέσα ενημέρωσης, από, από ,από...
Και η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Και η οργή τους δεν ξέσπασε μόνο σε βιτρίνες-σύμβολα του καπιταλισμού ή της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή σε τράπεζες ή πολυεθνικές. Όχι. Η αγανάκτησή τους χτύπησε και τους μικρομεσαίους, τους μικροαστούς, τα περίπτερα και τους ψιλικατζήδες. Γιατί για όλα τα παραπάνω τους θεωρούν κι αυτούς συνυπεύθυνους. Όλους τους «βολεμένους» του Μιχάλη Κατσαρού.
Και ο φρόνιμος (ο έχων σώας τας φρένας) πολίτης που παρακολουθεί προσπαθώντας να εντοπίσει ίχνη λογικής, μπερδεύεται ακόμη περισσότερο. Αφενός γιατί καταδικάζει την τυφλή βία, την ασυδοσία, τους βανδαλισμούς και γενικά την καταστρατήγηση της Δημοκρατίας, αφετέρου γιατί αισθάνεται μέσα του ότι κάτι έπρεπε να γίνει, κάπου έπρεπε να διοχετευθεί ο κοινωνικός αναβρασμός για να ξυπνήσει ο κόσμος και οι πολιτικοί να αντιληφθούν ότι δεν κυβερνάνε κοπάδια, αλλά πολίτες που μπορούν και ξέρουν να διεκδικούν την ελπίδα. Και ο αδικοχαμένος Αλέξης καταξιώθηκε πλέον ως σύμβολο αυτής της ελπίδας.
tezjorge@yahoo.gr
Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ (05 12 2008)
«...Της πρωτεύουσας τα τείχη
Θα τα σκάβεις με το νύχι...»
Νίκος Παπάζογλου
Με ποικίλα συναισθήματα υποδέχτηκαν οι Νιγριτιανοί την προ ετών απόφαση – σταθμό για τον τόπο: την εγκαθίδρυση σωφρονιστικού καταστήματος. ΤΕΙ περιμέναμε, φυλακές μας ήρθαν. Οι υποστηρικτές και ψηφοφόροι της τότε δημοτικής αρχής πανηγύριζαν διαβλέποντας τη ζωτική και πολύφερνη για τον τόπο λειτουργία του, ενώ οι αντιφρονούντες μοιρολογούσαν κινδυνολογώντας για τα αρνητικά παρεπόμενα ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Υπήρχαν οπωσδήποτε και πολλοί σώφρονες, οι οποίοι με καθαρό νου προσπαθούσαν να στοιχειοθετήσουν έναν προβληματισμό βασισμένο στη λογική, στην εμπειρία – ιστορικό παρόμοιων περιπτώσεων και στις ιδιαιτερότητες της περιοχής. Χωρίς κομματική – παραταξιακή τσίμπλα, χωρίς ανάγκη να παινέψουν κάποιους πιστώνοντάς τους την «επιτυχία» ή να κατηγορήσουν άλλους, χρεώνοντάς τους την «αποτυχία». Χωρίς, εντέλει, υστεροβουλία πολιτικάντικης καπήλευσης του γεγονότος.
Από τη μία μεριά, αναντίρρητο είναι ότι οι περισσότερες πόλεις στις οποίες χτίστηκαν φυλακές, υποβαθμίστηκαν. Οι αντιδράσεις των κατοίκων κατά καιρούς γέμιζαν τα φύλλα των εφημερίδων και τα δελτία ειδήσεων. Οι απαιτήσεις των πολιτών για απομάκρυνση των ιδρυμάτων πλήθαιναν και σε πολλές περιπτώσεις έγιναν πραγματικότητα. Ο φόβος και η ανασφάλεια έγιναν καθεστώς στις γύρω περιοχές, οι πόρτες έκλεισαν, η καχυποψία εδραιώθηκε. Πιθανόν αυξήθηκε και η οπλοκατοχή.
Από την άλλη όμως, οι φυλακές απλόχερα προσφέρουν θέσεις εργασίας: από τις πάμπολλες ειδικότητες που απαιτήθηκαν για την οικοδόμηση και τον εξοπλισμό ως τις διάφορες ανάγκες σε προσωπικό (φύλακες, διοικητικοί, καθαριστές, μάγειροι κλπ). Στον οικονομικό τομέα δε μπορούμε να παραβλέψουμε τις καθημερινές προμήθειες των φυλακών σε τρόφιμα, αναλώσιμα ή ό,τι άλλο είναι δυνατό να εφοδιαστούν από την τοπική αγορά, καθώς και το πλήθος των επισκεπτών που θα αφήνουν τον οβολό τους στο ξενοδοχείο, στις καφετέριες, εστιατόρια, πιτσαρίες, περίπτερα, βενζινάδικα κλπ.
Η ψύχραιμη προσέγγιση οφείλει να προσμετρήσει αυτά τα στοιχεία. Οφείλει να διακρίνει, πάνω απ’ όλα, ποια από αυτά έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να επαληθευτούν. Και το συμπέρασμα είναι το εξής: η αποτροπή των αρνητικών στοιχείων του εγχειρήματος δεν περνάει από το χέρι μας. Αυτά τα στοιχεία είναι σύμφυτα με τον όρο «φυλακή» και αργά ή γρήγορα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό θα ενσκήψουν. Γεννάται, επομένως, το ερώτημα: τα θετικά στοιχεία έχουν την προοπτική να αντισταθμίσουν τις ζημιές; Και η τοπική κοινωνία έχει τα εχέγγυα ότι η ίδια θα είναι αυτή που θα καρπωθεί το μεγάλο μερίδιο από τα πλεονεκτήματα που θα απορρεύσουν από τη λειτουργία των φυλακών στην πόλη μας; Έχουμε τη δύναμη να αντιπαλέψουμε τους μεγαλοπαράγοντες, οι οποίοι προσβλέποντας σε ίδιον όφελος (ρουσφέτια – πελατειακές σχέσεις) δεν προωθούν την προσαύξηση της μοριοδότησης της εντοπιότητας, όσον αφορά στις προσλήψεις;
Αναμένοντας, λοιπόν, τα θυρανοίξια, βρισκόμαστε σε μια δύσκολη θέση: αφενός, αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους, αφετέρου δεν μπορούμε να διασφαλίσουμε τα οφέλη. Και η δύναμή μας δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρή. Ένας μόνο βουλευτής από την περιοχή και ο Δήμος, τι να σου κάνουν. «Φωνή εντόμου», η μοίρα της επαρχίας. Ίσως το συλλαλητήριο δώσει μια ελπίδα. Και δεν είναι μόνο για τις προσλήψεις, είναι και άλλα πολλά που πιθανώς θα τα λυμανθούν άλλοι, αφήνοντας εδώ μόνο το όνομα: «Σωφρονιστικό Κατάστημα Νιγρίτας». Ας ελπίσουμε, τουλάχιστο, ότι θα ακούγεται όσο το δυνατό λιγότερο στα δελτία ειδήσεων...
tezjorge@yahoo.gr
«...Της πρωτεύουσας τα τείχη
Θα τα σκάβεις με το νύχι...»
Νίκος Παπάζογλου
Με ποικίλα συναισθήματα υποδέχτηκαν οι Νιγριτιανοί την προ ετών απόφαση – σταθμό για τον τόπο: την εγκαθίδρυση σωφρονιστικού καταστήματος. ΤΕΙ περιμέναμε, φυλακές μας ήρθαν. Οι υποστηρικτές και ψηφοφόροι της τότε δημοτικής αρχής πανηγύριζαν διαβλέποντας τη ζωτική και πολύφερνη για τον τόπο λειτουργία του, ενώ οι αντιφρονούντες μοιρολογούσαν κινδυνολογώντας για τα αρνητικά παρεπόμενα ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Υπήρχαν οπωσδήποτε και πολλοί σώφρονες, οι οποίοι με καθαρό νου προσπαθούσαν να στοιχειοθετήσουν έναν προβληματισμό βασισμένο στη λογική, στην εμπειρία – ιστορικό παρόμοιων περιπτώσεων και στις ιδιαιτερότητες της περιοχής. Χωρίς κομματική – παραταξιακή τσίμπλα, χωρίς ανάγκη να παινέψουν κάποιους πιστώνοντάς τους την «επιτυχία» ή να κατηγορήσουν άλλους, χρεώνοντάς τους την «αποτυχία». Χωρίς, εντέλει, υστεροβουλία πολιτικάντικης καπήλευσης του γεγονότος.
Από τη μία μεριά, αναντίρρητο είναι ότι οι περισσότερες πόλεις στις οποίες χτίστηκαν φυλακές, υποβαθμίστηκαν. Οι αντιδράσεις των κατοίκων κατά καιρούς γέμιζαν τα φύλλα των εφημερίδων και τα δελτία ειδήσεων. Οι απαιτήσεις των πολιτών για απομάκρυνση των ιδρυμάτων πλήθαιναν και σε πολλές περιπτώσεις έγιναν πραγματικότητα. Ο φόβος και η ανασφάλεια έγιναν καθεστώς στις γύρω περιοχές, οι πόρτες έκλεισαν, η καχυποψία εδραιώθηκε. Πιθανόν αυξήθηκε και η οπλοκατοχή.
Από την άλλη όμως, οι φυλακές απλόχερα προσφέρουν θέσεις εργασίας: από τις πάμπολλες ειδικότητες που απαιτήθηκαν για την οικοδόμηση και τον εξοπλισμό ως τις διάφορες ανάγκες σε προσωπικό (φύλακες, διοικητικοί, καθαριστές, μάγειροι κλπ). Στον οικονομικό τομέα δε μπορούμε να παραβλέψουμε τις καθημερινές προμήθειες των φυλακών σε τρόφιμα, αναλώσιμα ή ό,τι άλλο είναι δυνατό να εφοδιαστούν από την τοπική αγορά, καθώς και το πλήθος των επισκεπτών που θα αφήνουν τον οβολό τους στο ξενοδοχείο, στις καφετέριες, εστιατόρια, πιτσαρίες, περίπτερα, βενζινάδικα κλπ.
Η ψύχραιμη προσέγγιση οφείλει να προσμετρήσει αυτά τα στοιχεία. Οφείλει να διακρίνει, πάνω απ’ όλα, ποια από αυτά έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να επαληθευτούν. Και το συμπέρασμα είναι το εξής: η αποτροπή των αρνητικών στοιχείων του εγχειρήματος δεν περνάει από το χέρι μας. Αυτά τα στοιχεία είναι σύμφυτα με τον όρο «φυλακή» και αργά ή γρήγορα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό θα ενσκήψουν. Γεννάται, επομένως, το ερώτημα: τα θετικά στοιχεία έχουν την προοπτική να αντισταθμίσουν τις ζημιές; Και η τοπική κοινωνία έχει τα εχέγγυα ότι η ίδια θα είναι αυτή που θα καρπωθεί το μεγάλο μερίδιο από τα πλεονεκτήματα που θα απορρεύσουν από τη λειτουργία των φυλακών στην πόλη μας; Έχουμε τη δύναμη να αντιπαλέψουμε τους μεγαλοπαράγοντες, οι οποίοι προσβλέποντας σε ίδιον όφελος (ρουσφέτια – πελατειακές σχέσεις) δεν προωθούν την προσαύξηση της μοριοδότησης της εντοπιότητας, όσον αφορά στις προσλήψεις;
Αναμένοντας, λοιπόν, τα θυρανοίξια, βρισκόμαστε σε μια δύσκολη θέση: αφενός, αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους, αφετέρου δεν μπορούμε να διασφαλίσουμε τα οφέλη. Και η δύναμή μας δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρή. Ένας μόνο βουλευτής από την περιοχή και ο Δήμος, τι να σου κάνουν. «Φωνή εντόμου», η μοίρα της επαρχίας. Ίσως το συλλαλητήριο δώσει μια ελπίδα. Και δεν είναι μόνο για τις προσλήψεις, είναι και άλλα πολλά που πιθανώς θα τα λυμανθούν άλλοι, αφήνοντας εδώ μόνο το όνομα: «Σωφρονιστικό Κατάστημα Νιγρίτας». Ας ελπίσουμε, τουλάχιστο, ότι θα ακούγεται όσο το δυνατό λιγότερο στα δελτία ειδήσεων...
tezjorge@yahoo.gr
Τρίτη 11 Αυγούστου 2009
Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΙΝΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ (28 11 2008)
Μια ματιά στις βιτρίνες της αγοράς των μεγάλων πόλεων – αλλά και της δικιάς μας – ή δυο λεπτά τηλοψίας διαφημιστικού διαλείμματος είναι αρκετά να ξαφνιάσουν και να προβληματίσουν τον ανυποψίαστο περαστικό των δρόμων ή των καναλιών: Ήρθαν κιόλας τα Χριστούγεννα;
Καλά καλά ο Νοέμβρης δεν βγήκε, ο καιρός επιμένει καλοκαιριάτικα – τα κρύα μόλις άρχισαν να σφίγγουν και πολλά καταστήματα εδώ και μέρες έχουν στολιστεί χριστουγεννιάτικα. Τα έλατα, λαμπυρίζοντας φορτωμένα, έχουν πάρει τη θέση τους στη γνωστή γωνιά και οι τζαμαρίες, πλουμιστές, αγιοβασιλιάτικες, διαλαλούν τη γιορτινή εκδοχή των προϊόντων. Το ίδιο βέβαια και στις διαφημιστικές play-lists πανελλαδικής τε και επαρχιακής εμβέλειας τηλεοπτικών σταθμών: οι πολυεθνικές μεριμνούν να διοχετεύσουν στην αγορά την χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας εικόνα τους, αγρεύοντας πελάτες.
Και ως ένα βαθμό τουλάχιστο, είναι κατανοητό. Όταν η αγορά χωλαίνει, όταν οι μισθοί δε φτάνουν να καλύψουν τα πάγια έξοδα, οι επιχειρηματίες προσβλέπουν σε τέτοιες περιόδους που έχουν – προσχεδιασμένα – ταυτιστεί με τον καταναλωτισμό, για να αυξήσουν το τζίρο τους. Λίγο το πρότυπο του ευτυχισμένου καταναλωτή (shopping therapy), λίγο ο 13ος μισθός του δώρου, Χριστούγεννα χωρίς βόλτα στην αγορά δε νοούνται. Θεμιτή, λοιπόν, η προσπάθεια να επεκταθεί χρονικά αυτή η φτιαχτή αίσθηση γιορτινής ατμόσφαιρας, το κάλεσμα να σεργιανίσουμε στα πάμφωτα πεζοδρόμια λίγο περισσότερο.
Στην τηλεόραση, από την άλλη, οι στόχοι είναι δύο: αφ’ ενός οι πιτσιρικάδες. Τα Χριστούγεννα είθισται να παίρνουν δώρο όλοι, όχι μόνο οι εορτάζοντες. Άσε ο Αϊ Βασίλης. Φλομώνουν λοιπόν τα προγράμματα με διαφημίσεις παιχνιδιών – δεν τολμάς να παρακολουθήσεις το οτιδήποτε: εκνευριστική η συχνότητα των διακοπών, εξοργιστική η διάρκειά τους, ελεεινή η προσπάθεια εκμετάλλευσης της λαχτάρας των παιδιών και των πορτοφολιών των γονιών.
Αφ’ ετέρου τα απωθημένα των ενηλίκων. Αφού πρώτα έχει έντεχνα καλλιεργηθεί από τα ίδια τα μέσα η εικόνα του σύγχρονου lifestyle με βάση τα πρότυπα του νεοπλουτισμού, δύσκολα πλέον να απαγκιστρωθεί από την επιθυμία μίμησης αυτού του «λαμπερού» ινδάλματος και ο μέσος πολίτης. Εδώ και χρόνια, λοιπόν, πληθαίνουν τα διαφημιστικά μηνύματα που διαλαλούν διακοπές χριστουγεννιάτικες στην τάδε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα ή στον δείνα εξωτικό προορισμό (πολύ μπανάλ πλέον οι χειμερινές διακοπές σε χιονισμένα θέρετρα!), σκι και σνόουμπορντ μέρα ή νύχτα σε χλιδάτες πίστες, ρεβεγιόν πασπαλισμένο με χρυσόσκονη σε διψήφιων αστέρων ξενοδοχεία ή γκλαμουράτα καζίνο, ταξίδια στη χώρα του Αϊ Βασίλη στη Φινλανδία και όχι στην Καισαρεία! Τα «απόλυτα» Χριστούγεννα! Σε ποιους απευθύνονται;
Σε λίγο βέβαια θα έχουμε και το συμπλήρωμα του παζλ: το στολισμό των σπιτιών. Θα παραφορτώσουμε πάλι στέγες και μπαλκόνια με παρδαλά φωτάκια, αστεράκια κι εκείνους τους ανεκδιήγητους αγιοβασίληδες που σαν κλέφτες σκαρφαλώνουν από σκάλες ή κρέμονται στους τοίχους. Περισσότερο τους φοβάσαι παρά τους σέβεσαι. Και αντί να ψάχνεις τι δώρο σου άφησε, ψάχνεις αν κάτι λείπει από το σπίτι. Ο Χριστός γεννήθηκε στα χνώτα των ζώων. Ταπεινά. Εμείς σήμερα μετατρέψαμε τη γιορτή σε επίδειξη. Την ψευτίσαμε.
Στον «μικρό Πρίγκηπα», το γνωστό συμβολικό παραμύθι του Σαιντ Εξυπερύ, τονίζεται ιδιαίτερα η αξία της «τελετής»: είναι απαραίτητο να επαναλαμβάνονται κάποιες ενέργειες τυπικά, τον ίδιο πάντα χρόνο, την ίδια ώρα, για να βιώνουμε τη μοναδικότητα της συγκεκριμένης μέρας σε σχέση με τις υπόλοιπες και να υπάρχει η γλυκιά προσμονή. Κι ο σοφός λαός λέει «κάθε πράγμα στον καιρό του». Καλό είναι, λοιπόν, να τηρείται το μέτρο για να μην ξεχειλώνουν τα πράγματα και καταντήσουν άοσμα, ανούσια, μονότονα. Γιατί σιγά σιγά θα στολίζουμε το δέντρο από τον Δεκαπενταύγουστο!
tezjorge@yahoo.gr
Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΕΙ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ (21 11 2008)
Από το 2004 ως το 2006 καταγράφεται μια – δυσανάλογη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια – στροφή του Χόλιγουντ στην αρχαιοελληνική ιστορία και μυθολογία: «Τροία», «Μέγας Αλέξανδρος», «300». Τι έγινε ξαφνικά; Επαν-ανακάλυψαν τους θησαυρούς αυτού του τόπου, μας αγάπησαν εξαίφνης, γίναμε του συρμού ή μήπως υπάρχει και κάτι περισσότερο;
Και οι τρεις αυτές ταινίες θεωρούνται υπερπαραγωγές (εκτός από τους «300», που βασίστηκαν σε αντίστοιχο κόμικ), δαπανήθηκαν αρκετά χρήματα για να γυριστούν, χρησιμοποιήθηκε η τελευταία λέξη της σχετικής τεχνολογίας και πρωταγωνίστησαν ηχηρά ονόματα του παγκόσμιου κινηματογράφου: με άλλα λόγια, κατάφεραν να τραβήξουν την προσοχή όλου του πλανήτη – και όχι μόνο των σινεφίλ – και οι εισπρακτικές αποτιμήσεις κρίθηκαν ικανοποιητικές.
Βέβαια, δεν είναι οι πρώτες ταινίες με θέματα από την αρχαία Ελλάδα. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 είχαν γυριστεί πολλές με το υλικό τους να είναι εμπνευσμένο από λαούς που έγραψαν ιστορία. Ο προσεκτικός παρατηρητής, όμως, μπορεί να διακρίνει το ρόλο της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας και την ισχύ της προπαγάνδας που μπορεί να ασκήσει. Πολύ απλά, ας θυμηθούμε με ποιους θέλαμε να είμαστε όταν, παιδιά, παίζαμε καουμπόηδες και ινδιάνους. Ποιοι ήταν οι «καλοί»; Η απάντηση αυτονόητη.
Κι ενώ η ιστορική αλήθεια και το δίκιο ήταν και είναι με τους ινδιάνους, τους μόνους γνήσιους αμερικανούς, η εικόνα που σχημάτιζε ο ανυποψίαστος θεατής των γουέστερν ήταν μια στρεβλή πραγματικότητα μαγειρεμένη από τα στούντιο του Χόλιγουντ και – προφανώς – προσχεδιασμένη από υψηλά ιστάμενους με στόχο την καλλιέργεια της συμπάθειας για τους καταπατητές «αμερικανούς» και αντίστοιχα της απέχθειας για τους δύστυχους ξεριζωμένους (και πλέον αλλοτριωμένους) ιθαγενείς αμερικάνους. Αυτή τη δύναμη έχει το σινεμά και την έχει εκμεταλλευτεί πολλές φορές.
Με τις ελληνοκεντρικές εν λόγω ταινίες τι συμβαίνει; Κατ’ αρχάς και στις τρεις οι Έλληνες ήρωες έχουν για εχθρούς ασιάτες (Τρώες, Πέρσες και λοιπούς ανατολίτες) και τους κατατροπώνουν (ο Εφιάλτης εξαιρείται). Την περίοδο της προβολής τους, είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε πόλεμο, σε προστριβές ή αντιπαλότητες με πολλά ασιατικά κράτη: Αφγανιστάν, Ιράκ, Ιράν (Περσία). Αποτέλεσμα; Όσοι δεν είδατε τους «300», θα εκπλαγείτε αν δείτε πώς γελοιοποιείται ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης: κακομούτσουνος, θηλυπρεπής μαντράχαλος με φωνή σαν ρέψιμο ιπποπόταμου! Κι ας θεωρείται κόμικ. Αν τα συμφέροντα της υπερδύναμης του πλανήτη ταυτίζονταν με αυτά του Ιράν, να είστε σίγουροι ότι τον Ξέρξη θα τον έπαιζε ο Μπράντ Πιτ!
Δεν εξετάζω τις αναρίθμητες ιστορικές ανακρίβειες των ταινιών. Στο κάτω κάτω οι άνθρωποι κάνουν τέχνη και ουδείς διατείνεται ότι γράφουν ιστορία. Μια ταινία, ένα μυθιστόρημα ή ένα κόμικ, ακόμη κι αν αφορμώνται από πραγματικά γεγονότα, μπορούν να τα παραποιήσουν προς όφελος της πλοκής, της πρόκλησης συναισθημάτων ή των απαιτήσεων του μέσου θεατή/αναγνώστη για την εμπορική επιτυχία. Καθόλου μεμπτό. Μεμπτό είναι να μην ξέρουμε εμείς την ιστορική πραγματικότητα και να μην την έχουμε γνωρίσει και στους νεότερους, ώστε να είναι σε θέση να κρίνουν και να ξεχωρίζουν την αλήθεια από το σενάριο. Δεν μαθαίνουμε ιστορία από τις ταινίες.
Έγιναν , λοιπόν, οι αρχαίοι Έλληνες η προσωποποίηση της πανίσχυρης συγκαιρινής Δύσης, το όχημα της βιομηχανίας του θεάματος για την προπαγανδιστική επίθεση ενάντια στους σημερινούς «τρομοκράτες». Και δεν θα προξενήσει έκπληξη αν σε λίγα χρόνια δούμε καμιά υπερπαραγωγή για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που αποτέλεσε για αιώνες κυματοθραύστη των επιθέσεων των «βαρβάρων» και τους κράτησε έξω από την Ευρώπη.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού, όμως. Η χώρα μας προβλήθηκε, η ιστορία μας – έστω και πετσοκομμένη – αναδύθηκε, απανταχού της γης εξακτινώθηκαν ο Αχιλλέας, ο Λεωνίδας, ο Αλέξανδρος και τα ανδραγαθήματά τους από οθόνης ίσως να έδωσαν το έναυσμα σε κάποιους να ψάξουν, να ανοίξουν κάποιο βιβλίο και να αφουγκραστούν τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο ή τον Αρριανό. Έστω και ψήγματα. Έστω και με αυτόν τον τρόπο. Κέρδος είναι και αυτό.
tezjorge@yahoo.gr
Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΞΕΦΤΙΛΑΣ (14 11 2008
Μια φορά και έναν καιρό ήταν ο Τσάκας και ο Πρόδρομος. Πρόδρομοι μιας σειράς από τηλεπαιχνίδια – ριάλιτι που έκαψαν τα μηχανάκια μετρήσεων της AGB, ανάγκασαν σύσσωμο το έθνος να ασχοληθεί μαζί τους σιγοντάροντας ή κατακεραυνώνοντας, και σταδιακά, αφού κλωνοποιήθηκαν σε παρεμφερή προγράμματα, έπεσαν στη δυσμένεια των καναλιών και του φιλοθεάμονος κοινού και πλέον βρίσκονται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Κι ενώ - οι αφελείς - νομίζαμε ότι επιτέλους θα γλυτώσουμε, να’ σου μπροστά μας καινούριο φρούτο: η «Στιγμή της αλήθειας».
Θεωρητικά, δεν είναι ριάλιτι, είναι τηλεπαιχνίδι. Ακολουθεί όμως την ίδια πεπατημένη, την ίδια συνταγή επιτυχίας: βασίζει εξ ολοκλήρου την ύπαρξή του στην περιέργεια του ανθρώπου – τηλεθεατή για τις πιο κρυφές, γαργαλιστικές πτυχές της ζωής του παίκτη. Άλλοτε τα ριάλιτι προβάλλονταν ολημερίς και οληνυκτίς και αγωνιωδώς ο δύστυχος τηλεθεατής, με γουρλωμένα μάτια, πάσχιζε να πετύχει μια σκηνή, ένα επεισόδιο, που θα ικανοποιούσε τη φαντασία του, τη libido του. Κουραστικό πράγμα.
Σήμερα, το εν λόγω «τηλεπαιχνίδι» μάς έχει έτοιμη την περίληψη. Εύστοχα σχεδιασμένες ερωτήσεις από ειδικούς επιστήμονες ξεβρακώνουν σιγά σιγά τον παίκτη αποκαλύπτοντας με το αζημίωτο (είναι πολλά τα λεφτά, Άρη!), στοιχεία για τη ζωή του μπροστά σε εμβρόντητους συγγενείς και φίλους! Δε χρειάζεται μερόνυχτα προσμονής. Σε μια ωρίτσα ο οφθαλμολάγνος θεατής που δεν έχει τίποτα καλύτερο να κάνει για να γεμίσει τον άδειο χρόνο (και το άδειο κεφάλι) του, καταφέρνει να κορέσει την περιέργειά του.
Οπωσδήποτε, χρόνο με το χρόνο, οι παραγωγοί τέτοιων εκπομπών εντόπισαν ψεγάδια και φρόντισαν να τα απαλείψουν. Γνωστό κόλπο, να καλούν κάποιους διάσημους – και κατά κανόνα ποιοτικούς ή πνευματικούς – ανθρώπους (βλέπε Μητροπάνος ή Σαββόπουλος), για να προσδώσουν λίγο από το κύρος τους στην υποκουλτούρα του προϊόντος τους. Εδώ όμως, το περιτύλιγμα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Πάνε οι «λαμπεροί», οι αναγνωρίσιμοι «απόλυτοι σταρ». Παρουσιάστρια η κυρία Μανωλίδου, σύζυγος Αδώνιδος, με λαμπρές σπουδές, παρουσιαστικό και λόγο και «άφθαρτη», χωρίς συνεχή έκθεση στο γυαλί. Και μόκο οι κουλτουριάρηδες! Άλλο να σε ξεφτιλίζει ένας Μικρούτσικος ή ένας Ψινάκης, και άλλο μια κυρία με γαλλικά, μπαλέτο και πιάνο!
Και η απόλυτη υποκρισία: οι παριστάμενοι συγγενείς και φίλοι (στην ουσία συμπαίκτες), που ήρθαν για να απολαύσουν το καμάρι τους να ποδοπατεί σχέσεις, συναισθήματα, φιλίες, τσεπώνοντας τα χιλιάρικα. Μόλις εκραγεί από τα χείλη του παίκτη μια χειροβομβίδα για όλα τα παραπάνω, δώστου να πιάνουν το κεφάλι τους, να κρύβουν το πρόσωπό τους, να δαγκώνονται. Λες και δεν το ήξεραν, λες και δεν το περίμεναν! Και μόλις πιστωθεί το υπέρογκο ποσό στον δικό τους, δώστου χειροκρότημα! Αλλαγή συναισθημάτων, στροφή 180 μοιρών. Απ’ το ναδίρ στο ζενίθ. Απ’ την κόλαση στον παράδεισο. Και πάμε για την επόμενη ερώτηση, για μεγαλύτερο ποσό, για μεγαλύτερη ξεφτίλα.
Άραγε, τα γνώριζαν όλα αυτά που εκμυστηρεύτηκε στο πανελλήνιο ο πρωταγωνιστής; Αν ναι, έχει καλώς. Συγκατάνευση στο ρεζιλίκι για το μπαγιόκο. Αν όχι, όμως; Θα μπορέσουν οι σχέσεις τους να είναι οι ίδιες; Θα μπορέσουν να βλέπουν τον άνθρωπό τους με το ίδιο μάτι; Ή μήπως το κέρδος, το μεγάλο γιατρικό, θα απαλύνει τις πληγές και θα ξανακολλήσει το γυαλί; Και τελικά: μήπως οι εποχές είναι τόσο δύσκολες, ώστε η ηθική εξαθλίωση να θεωρείται ανεκτή – αν όχι και επιβραβεύσιμη - μπροστά στον εύκολο πλουτισμό;
tezjorge@yahoo.gr
ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΗΘΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΦΗΣ (07 11 2008)
Βατοπέδι ή Βατοπαίδι. Ένα από τα μεγαλύτερα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Βατοπέδι, αν πρόκειται για ένα μέρος γεμάτο βάτα. Βατοπαίδι, αν ετυμολογείται από ένα παιδί που εντοπίστηκε μέσα στα βάτα. Και ο Εφραίμ, ο πρωταγωνιστής της τελευταίας σαπουνόπερας των τηλεοράσεων, αλλά και των εφημερίδων, μέχρι να βρουν το επόμενο λαυράκι. Το θέμα γνωστό: η διαπλοκή του Δημοσίου με την εν λόγω μονή, οι «ιερές μπίζνες».
Είναι καθολικά παρατηρημένο ότι όποιος μπλέκει με την εξουσία γίνεται ευάλωτος σε πειρασμούς που έχουν να κάνουν με την ίδια τη φύση της εξουσίας. Η Εκκλησία δεν αποτελεί εξαίρεση. Και για να είναι σε θέση να αντιπαρέλθει κάποιος αυτούς τους πειρασμούς, πρέπει να πρόκειται για εξαιρετικά ισορροπημένο άτομο, που να βιώνει την αίσθηση του μέτρου, του ανθρωπισμού και – μιας και μιλάμε για Εκκλησία και Ησυχασμό – της αποστολής που επέλεξε να υπηρετήσει.
Ο συλλογισμός είναι απλός: και οι ιερείς, και οι Δεσποτάδες, και οι μοναχοί είναι άνθρωποι με πάθη, ελαττώματα, ευεπίφοροι στο λάθος, όπως όλοι μας. Κάποιοι παλεύουν να τα πολεμήσουν, κάποιοι όχι. Η Ορθοδοξία τους θέλει όλους να αγωνίζονται για να αγιάσουν, για τη θέωση. Και οι πολίτες – πιστοί ή όχι – θέλουν το ρασοφόρο πρότυπο ηθικής, τουλάχιστο, συμπεριφοράς. Πολλές φορές όμως, αυτή τους η προσμονή προδίδεται, με το γνωστό πλέον αποτέλεσμα, τη γενίκευση: «όλοι το ίδιο είναι». Και έτσι η μπάλα παίρνει αθώους και ένοχους μαζί, και όσοι πράγματι προσπαθούν για το καλύτερο βρίσκονται εκτεθειμένοι στις βολές όσων δεν δύνανται να διακρίνουν.
Άνθρωποι και αυτοί, λοιπόν. Και δημιουργείται το ερώτημα: έχει το δικαίωμα ένας άνθρωπος, έστω καλόγερος που ηγείται μιας μονής, να εκτελεί πράξεις αγοραπωλησίας προς όφελός του ή της ομήγυρής του; Σαφώς και το έχει. Έχει το δικαίωμα το Δημόσιο να εκτελεί παρόμοιες πράξεις, εξόφθαλμα εις βάρος του; Προφανώς και όχι. Άρα το σκάνδαλο είναι κατά βάση πολιτικό, αυτό πρέπει να μας απασχολεί κυρίως. Το κράτος είναι επιφορτισμένο με την ευθύνη να διαχειρίζεται τα δημόσια πράγματα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, όχι ο Εφραίμ. Δεν εξετάζω αν νόμιμα ανήκουν στα μοναστήρια οι απέραντες εκτάσεις των χρυσόβουλων, οι ειδήμονες νομικοί μπορούν να αποφανθούν. Το ζήτημα για τον Εφραίμ είναι καθαρά ηθικό, όχι νομικό.
Αναντίρρητα, η Εκκλησία και τα Μοναστήρια κατέχουν μεγάλες περιουσίες. Με ζωή που ξεπερνά τη χιλιετηρίδα, είναι λογικό η περιουσία να αυγατίζει. Πολλοί άνθρωποι δώρισαν τις δικές τους, η σχέση με την κρατική εξουσία εξασφάλισε προνόμια, αυτά είναι γνωστά. Ο Εφραίμ, όμως (και κάθε Εφραίμ) είναι και πνευματικός. Έχει το χρόνο και το μυαλό να ασχοληθεί με το λειτούργημα αυτό; Είναι σε θέση να προσφέρει ένα λόγο παρηγοριάς σε αυτούς που τον χρειάζονται; Φροντίζει να «κλαύσει τα αμαρτήματά του», όπως έγραφε ο Παπαδιαμάντης, να καθαριστεί εσωτερικά, να πλησιάσει το Θεό ή ο νους του κολλάει στα επιχειρηματικά πλάνα και τους οικονομικούς ισολογισμούς, σαν τη μύγα στο μέλι; Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απασχολούν τον σκεπτόμενο ή αφελή πιστό.
Βγαίνουμε στην αγορά, για να αγοράσουμε ένα πουκάμισο ή ένα ζευγάρι παπούτσια και είμαστε ικανοί να τη γυρίσουμε ολόκληρη δυο και τρεις φορές μέχρι να καταλήξουμε. Οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο, όταν πρόκειται για την επιλογή ενός πνευματικού, ενός ανθρώπου που να μπορεί να μας αναπαύσει με το λόγο του ή να μας συντρέξει όταν χρειαστεί. Οι στραβοί υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, δεν πιστεύουμε σε αυτούς. Αυτοί είναι, όπως είπε και κάποιος Γέροντας, « η απόδειξη ότι στο τιμόνι της Εκκλησίας είναι ο ίδιος ο Χριστός. Αλλιώς, αν ήταν αυτοί, η Εκκλησία δυο χιλιάδες χρόνια τώρα δεν θα επιζούσε. Θα βούλιαζε.»
Κι ο Γέροντας Παΐσιος προέβλεπε (Λόγοι, τόμος Β') : «Όταν υπάρχn ευλάβεια, φόβος Θεού, και δεν υπάρχη ούτε κοσμική λογική ούτε εμπορικό πνεύμα, αυτό είναι που συγκινεί τους λαϊκούς. Αλλά δυστυχώς το εμπορικό πνεύμα μπαίνει σιγά - σιγά στο μεδούλι του Μοναχισμού».
tezjorge@yahoo.gr
Βατοπέδι ή Βατοπαίδι. Ένα από τα μεγαλύτερα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Βατοπέδι, αν πρόκειται για ένα μέρος γεμάτο βάτα. Βατοπαίδι, αν ετυμολογείται από ένα παιδί που εντοπίστηκε μέσα στα βάτα. Και ο Εφραίμ, ο πρωταγωνιστής της τελευταίας σαπουνόπερας των τηλεοράσεων, αλλά και των εφημερίδων, μέχρι να βρουν το επόμενο λαυράκι. Το θέμα γνωστό: η διαπλοκή του Δημοσίου με την εν λόγω μονή, οι «ιερές μπίζνες».
Είναι καθολικά παρατηρημένο ότι όποιος μπλέκει με την εξουσία γίνεται ευάλωτος σε πειρασμούς που έχουν να κάνουν με την ίδια τη φύση της εξουσίας. Η Εκκλησία δεν αποτελεί εξαίρεση. Και για να είναι σε θέση να αντιπαρέλθει κάποιος αυτούς τους πειρασμούς, πρέπει να πρόκειται για εξαιρετικά ισορροπημένο άτομο, που να βιώνει την αίσθηση του μέτρου, του ανθρωπισμού και – μιας και μιλάμε για Εκκλησία και Ησυχασμό – της αποστολής που επέλεξε να υπηρετήσει.
Ο συλλογισμός είναι απλός: και οι ιερείς, και οι Δεσποτάδες, και οι μοναχοί είναι άνθρωποι με πάθη, ελαττώματα, ευεπίφοροι στο λάθος, όπως όλοι μας. Κάποιοι παλεύουν να τα πολεμήσουν, κάποιοι όχι. Η Ορθοδοξία τους θέλει όλους να αγωνίζονται για να αγιάσουν, για τη θέωση. Και οι πολίτες – πιστοί ή όχι – θέλουν το ρασοφόρο πρότυπο ηθικής, τουλάχιστο, συμπεριφοράς. Πολλές φορές όμως, αυτή τους η προσμονή προδίδεται, με το γνωστό πλέον αποτέλεσμα, τη γενίκευση: «όλοι το ίδιο είναι». Και έτσι η μπάλα παίρνει αθώους και ένοχους μαζί, και όσοι πράγματι προσπαθούν για το καλύτερο βρίσκονται εκτεθειμένοι στις βολές όσων δεν δύνανται να διακρίνουν.
Άνθρωποι και αυτοί, λοιπόν. Και δημιουργείται το ερώτημα: έχει το δικαίωμα ένας άνθρωπος, έστω καλόγερος που ηγείται μιας μονής, να εκτελεί πράξεις αγοραπωλησίας προς όφελός του ή της ομήγυρής του; Σαφώς και το έχει. Έχει το δικαίωμα το Δημόσιο να εκτελεί παρόμοιες πράξεις, εξόφθαλμα εις βάρος του; Προφανώς και όχι. Άρα το σκάνδαλο είναι κατά βάση πολιτικό, αυτό πρέπει να μας απασχολεί κυρίως. Το κράτος είναι επιφορτισμένο με την ευθύνη να διαχειρίζεται τα δημόσια πράγματα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, όχι ο Εφραίμ. Δεν εξετάζω αν νόμιμα ανήκουν στα μοναστήρια οι απέραντες εκτάσεις των χρυσόβουλων, οι ειδήμονες νομικοί μπορούν να αποφανθούν. Το ζήτημα για τον Εφραίμ είναι καθαρά ηθικό, όχι νομικό.
Αναντίρρητα, η Εκκλησία και τα Μοναστήρια κατέχουν μεγάλες περιουσίες. Με ζωή που ξεπερνά τη χιλιετηρίδα, είναι λογικό η περιουσία να αυγατίζει. Πολλοί άνθρωποι δώρισαν τις δικές τους, η σχέση με την κρατική εξουσία εξασφάλισε προνόμια, αυτά είναι γνωστά. Ο Εφραίμ, όμως (και κάθε Εφραίμ) είναι και πνευματικός. Έχει το χρόνο και το μυαλό να ασχοληθεί με το λειτούργημα αυτό; Είναι σε θέση να προσφέρει ένα λόγο παρηγοριάς σε αυτούς που τον χρειάζονται; Φροντίζει να «κλαύσει τα αμαρτήματά του», όπως έγραφε ο Παπαδιαμάντης, να καθαριστεί εσωτερικά, να πλησιάσει το Θεό ή ο νους του κολλάει στα επιχειρηματικά πλάνα και τους οικονομικούς ισολογισμούς, σαν τη μύγα στο μέλι; Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απασχολούν τον σκεπτόμενο ή αφελή πιστό.
Βγαίνουμε στην αγορά, για να αγοράσουμε ένα πουκάμισο ή ένα ζευγάρι παπούτσια και είμαστε ικανοί να τη γυρίσουμε ολόκληρη δυο και τρεις φορές μέχρι να καταλήξουμε. Οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο, όταν πρόκειται για την επιλογή ενός πνευματικού, ενός ανθρώπου που να μπορεί να μας αναπαύσει με το λόγο του ή να μας συντρέξει όταν χρειαστεί. Οι στραβοί υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, δεν πιστεύουμε σε αυτούς. Αυτοί είναι, όπως είπε και κάποιος Γέροντας, « η απόδειξη ότι στο τιμόνι της Εκκλησίας είναι ο ίδιος ο Χριστός. Αλλιώς, αν ήταν αυτοί, η Εκκλησία δυο χιλιάδες χρόνια τώρα δεν θα επιζούσε. Θα βούλιαζε.»
Κι ο Γέροντας Παΐσιος προέβλεπε (Λόγοι, τόμος Β') : «Όταν υπάρχn ευλάβεια, φόβος Θεού, και δεν υπάρχη ούτε κοσμική λογική ούτε εμπορικό πνεύμα, αυτό είναι που συγκινεί τους λαϊκούς. Αλλά δυστυχώς το εμπορικό πνεύμα μπαίνει σιγά - σιγά στο μεδούλι του Μοναχισμού».
tezjorge@yahoo.gr
Κυριακή 9 Αυγούστου 2009
ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (31 10 2008)
Παλιές, ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες συνιστούν αρχειακό υλικό και παράλληλα πηγή άντλησης πληροφοριών για τον πολιτισμό, αλλά και τον συγχρωτισμό των ανθρώπων της εποχής τους. Έτσι και στον τομέα της τηλεπικοινωνίας: ποιος δεν θυμάται τους περιπτεράδες ή μπακάληδες της οθόνης να στέλνουν τα τσιράκια ή τα πιτσιρίκια της γειτονιάς να ειδοποιήσουν τον (κατά κανόνα φτωχό) πρωταγωνιστή ότι τον ζητούν στο τηλέφωνο!
Το προνομιακό αυτό εργαλείο επικοινωνίας προσφερόταν μόνο σε αυτά τα σημεία «κοινόχρηστων» χώρων καταστημάτων, εκτός φυσικά από όσους είχαν την οικονομική δυνατότητα να καλωδιώσουν τα σπίτια τους. Έτσι λοιπόν, οι μη προνομιούχοι συνομιλούσαν για σοβαρά ή μη θέματα υπό το βλέμμα – και την ακοή – του καταστηματάρχη και των παρισταμένων. Το προσωπικό αναγκαστικά περνούσε από το φίλτρο του μικρο – κοινωνικού, με τα αρνητικά και τα θετικά μιας τέτοιας προοπτικής∙ το κουτσομπολιό φούντωνε, αλλά και η συλλογικότητα τρόπον τινά, η γειτονιά, η «κοινότητα» ως θεσμός συνύπαρξης και αλληλοϋποστήριξης υφίστατο.
Λίγες δεκαετίες αργότερα, όχι μόνο οι κάτοχοι τηλεφωνικής γραμμής έπαψαν να λογίζονται προνομιούχοι, αλλά οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Η κινητή τηλεφωνία ανθεί, οι αντίστοιχες συνδέσεις έχουν υπερφαλαγγίσει σε αριθμό τον πληθυσμό, οι γραμματείς των εταιρειών αδιάκοπα ενοχλούν για να πλασάρουν το νέο προϊόν, με αποτέλεσμα πολλοί έχουν δύο και τρεις αριθμούς και συσκευές. Οι τιμές μειώνονται από τον ανταγωνισμό και το κινητό αναδεικνύεται σε απαραίτητο σύντροφο: δεν πάμε πουθενά χωρίς αυτό.
Πριν αναχωρήσουμε από το σπίτι τσεκάρουμε με τη σειρά: κινητό, λεφτά, κλειδιά (άντε και τσιγάρα). Πριν αποχωρήσουμε από κάπου, τα μαζεύουμε, αφού πρώτα τα είχαμε αραδιάσει. Και αν το κινητό είναι και τελευταίο μοντέλο - κόσμημα, μαγνητίζει τα βλέμματα, καθώς από απλό όργανο επικοινωνίας αναβαθμίστηκε σε κριτήριο κοινωνικοοικονομικής ανωτερότητας, σύμβολο αναμφισβήτητης υπεροχής και αξίας: «μετράς» με βάση το τι έχεις, όχι το τι είσαι.
Πολλοί θεωρούν αυτή την απεριόριστη εξάπλωση των κινητών, αλλά πλέον και των «σταθερών» που λειτουργούν μέσα στο σπίτι ασύρματα, σαν κινητά, παίρνοντας σήμα από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ως το μεγαλύτερο πείραμα της ανθρωπότητας. Οι έρευνες για τις επιπτώσεις στην υγεία λόγω της ακτινοβολίας διίστανται: άλλες, εκπορευόμενες από εταιρείες κινητών, μας καθησυχάζουν και άλλες μας εφιστούν την προσοχή. Όλες όμως συμφωνούν ότι τα παιδιά θα πρέπει να προστατεύονται και η χρήση τους γενικά να είναι ελεγχόμενη.
Ποιος όμως είναι σε θέση να υπερβεί τα προστάγματα της μόδας και την υποψία της υστέρησης έναντι των άλλων; Ποιος μπορεί να εννοήσει ότι, κατά βάση, με το κινητό ούτε ελέγχονται τα παιδιά, ούτε γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονται; Ερωτήματα δύσκολα, με τον εφησυχασμό προ των πυλών. Και σε μερικά χρόνια θα έχουμε και περισσότερο χειροπιαστά αποτελέσματα μελετών για τις- αναμφίβολα – δυσμενείς συνέπειες της κατάχρησης αυτής.
Φτάσαμε λοιπόν σε εκ διαμέτρου αντίθετα δεδομένα σε σχέση με την τηλεφωνία: παλιά οι λίγοι, σήμερα άπαντες∙ παλιά σε δημόσια θέα, σήμερα στην τσέπη μας ∙ παλιά τα εν οίκω εξακτινώνονταν από στόμα σε στόμα εν δήμω, σήμερα οι προσωπικές συνομιλίες απειλούνται μόνο από την τεχνολογία και την κατασκοπία των εντεταλμένων ωτακουστών υπαλλήλων των εταιρειών, από τους οποίους ούτε ο πρωθυπουργός δεν γλύτωσε.
Αν και για την τελευταία διαφορά μπορούμε να διατηρούμε αμφιβολία. Οικτρό το θέαμα συνανθρώπων μας που συνομιλώντας δημόσια βροντοφωνάζουν, χωρίς να τους νοιάζει αν ενοχλούν ή αν βγάζουν τα προσωπικά τους στη φόρα. Αποκρουστικό το άκουσμα ήχων που «εκφράζουν» τον ιδιοκτήτη στη διαπασών. Και γελοίο το θέαμα όσων περπατούν ή στέκονται με τα μπιχλιμπίδια στα αυτιά και φαίνονται σα να παραμιλούν, να χειρονομούν μόνοι τους, σα να βλέπουν φαντάσματα. Σαν παλιά ελληνική ασπρόμαυρη κωμωδία.
tezjorge@yahoo.gr
Παλιές, ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες συνιστούν αρχειακό υλικό και παράλληλα πηγή άντλησης πληροφοριών για τον πολιτισμό, αλλά και τον συγχρωτισμό των ανθρώπων της εποχής τους. Έτσι και στον τομέα της τηλεπικοινωνίας: ποιος δεν θυμάται τους περιπτεράδες ή μπακάληδες της οθόνης να στέλνουν τα τσιράκια ή τα πιτσιρίκια της γειτονιάς να ειδοποιήσουν τον (κατά κανόνα φτωχό) πρωταγωνιστή ότι τον ζητούν στο τηλέφωνο!
Το προνομιακό αυτό εργαλείο επικοινωνίας προσφερόταν μόνο σε αυτά τα σημεία «κοινόχρηστων» χώρων καταστημάτων, εκτός φυσικά από όσους είχαν την οικονομική δυνατότητα να καλωδιώσουν τα σπίτια τους. Έτσι λοιπόν, οι μη προνομιούχοι συνομιλούσαν για σοβαρά ή μη θέματα υπό το βλέμμα – και την ακοή – του καταστηματάρχη και των παρισταμένων. Το προσωπικό αναγκαστικά περνούσε από το φίλτρο του μικρο – κοινωνικού, με τα αρνητικά και τα θετικά μιας τέτοιας προοπτικής∙ το κουτσομπολιό φούντωνε, αλλά και η συλλογικότητα τρόπον τινά, η γειτονιά, η «κοινότητα» ως θεσμός συνύπαρξης και αλληλοϋποστήριξης υφίστατο.
Λίγες δεκαετίες αργότερα, όχι μόνο οι κάτοχοι τηλεφωνικής γραμμής έπαψαν να λογίζονται προνομιούχοι, αλλά οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Η κινητή τηλεφωνία ανθεί, οι αντίστοιχες συνδέσεις έχουν υπερφαλαγγίσει σε αριθμό τον πληθυσμό, οι γραμματείς των εταιρειών αδιάκοπα ενοχλούν για να πλασάρουν το νέο προϊόν, με αποτέλεσμα πολλοί έχουν δύο και τρεις αριθμούς και συσκευές. Οι τιμές μειώνονται από τον ανταγωνισμό και το κινητό αναδεικνύεται σε απαραίτητο σύντροφο: δεν πάμε πουθενά χωρίς αυτό.
Πριν αναχωρήσουμε από το σπίτι τσεκάρουμε με τη σειρά: κινητό, λεφτά, κλειδιά (άντε και τσιγάρα). Πριν αποχωρήσουμε από κάπου, τα μαζεύουμε, αφού πρώτα τα είχαμε αραδιάσει. Και αν το κινητό είναι και τελευταίο μοντέλο - κόσμημα, μαγνητίζει τα βλέμματα, καθώς από απλό όργανο επικοινωνίας αναβαθμίστηκε σε κριτήριο κοινωνικοοικονομικής ανωτερότητας, σύμβολο αναμφισβήτητης υπεροχής και αξίας: «μετράς» με βάση το τι έχεις, όχι το τι είσαι.
Πολλοί θεωρούν αυτή την απεριόριστη εξάπλωση των κινητών, αλλά πλέον και των «σταθερών» που λειτουργούν μέσα στο σπίτι ασύρματα, σαν κινητά, παίρνοντας σήμα από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ως το μεγαλύτερο πείραμα της ανθρωπότητας. Οι έρευνες για τις επιπτώσεις στην υγεία λόγω της ακτινοβολίας διίστανται: άλλες, εκπορευόμενες από εταιρείες κινητών, μας καθησυχάζουν και άλλες μας εφιστούν την προσοχή. Όλες όμως συμφωνούν ότι τα παιδιά θα πρέπει να προστατεύονται και η χρήση τους γενικά να είναι ελεγχόμενη.
Ποιος όμως είναι σε θέση να υπερβεί τα προστάγματα της μόδας και την υποψία της υστέρησης έναντι των άλλων; Ποιος μπορεί να εννοήσει ότι, κατά βάση, με το κινητό ούτε ελέγχονται τα παιδιά, ούτε γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονται; Ερωτήματα δύσκολα, με τον εφησυχασμό προ των πυλών. Και σε μερικά χρόνια θα έχουμε και περισσότερο χειροπιαστά αποτελέσματα μελετών για τις- αναμφίβολα – δυσμενείς συνέπειες της κατάχρησης αυτής.
Φτάσαμε λοιπόν σε εκ διαμέτρου αντίθετα δεδομένα σε σχέση με την τηλεφωνία: παλιά οι λίγοι, σήμερα άπαντες∙ παλιά σε δημόσια θέα, σήμερα στην τσέπη μας ∙ παλιά τα εν οίκω εξακτινώνονταν από στόμα σε στόμα εν δήμω, σήμερα οι προσωπικές συνομιλίες απειλούνται μόνο από την τεχνολογία και την κατασκοπία των εντεταλμένων ωτακουστών υπαλλήλων των εταιρειών, από τους οποίους ούτε ο πρωθυπουργός δεν γλύτωσε.
Αν και για την τελευταία διαφορά μπορούμε να διατηρούμε αμφιβολία. Οικτρό το θέαμα συνανθρώπων μας που συνομιλώντας δημόσια βροντοφωνάζουν, χωρίς να τους νοιάζει αν ενοχλούν ή αν βγάζουν τα προσωπικά τους στη φόρα. Αποκρουστικό το άκουσμα ήχων που «εκφράζουν» τον ιδιοκτήτη στη διαπασών. Και γελοίο το θέαμα όσων περπατούν ή στέκονται με τα μπιχλιμπίδια στα αυτιά και φαίνονται σα να παραμιλούν, να χειρονομούν μόνοι τους, σα να βλέπουν φαντάσματα. Σαν παλιά ελληνική ασπρόμαυρη κωμωδία.
tezjorge@yahoo.gr
«ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΕΠΤΩΧΕΥΣΑΜΕΝ» (24 10 2008)
«...εάν δ’ άκλαυτον, άταφον, οιωνοίς γλυκύν
θησαυρόν εισορώσι προς χάριν βοράς.»
(...αλλά να τον αφήσουν άκλαυτο, άταφο, γλυκό εύρημα
για τα όρνια που ψάχνουν την τροφή τους.)
Σοφοκλέους Αντιγόνη, στιχ. 29-30
Αυτονόητος ο σχολιασμός του κειμένου της προηγούμενης εβδομάδας, της ομιλίας μιας μαθήτριας στη Βουλή των Εφήβων. Συγκλόνισε, όχι μόνο ο λόγος της, αλλά κυρίως η φωτογραφία – πηγή έμπνευσης. Η εικόνα, με την δύναμη της εντύπωσης, ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, καθώς αφήνει περιθώρια ερμηνείας πλατύτερα.
Άνθρωπος και πολιτισμός. Έννοιες αλληλένδετες και συμπορευόμενες. Φαίνεται όμως πως όχι πια. Τίνος πολιτισμού και ποιας ανθρωπιάς ένδειξη ήταν η φωτογραφία αυτή; Που καταντήσαμε; Ποια απόσταση χωρίζει τους «πολιτισμένους» δυτικούς από τους συνανθρώπους μας του «τρίτου» κόσμου; Πόσες ψυχές φεύγουν κάθε στιγμή από την έλλειψη νερού, τροφής ή εμβολίων, αγαθών δηλαδή δεδομένων στην καθημερινότητά μας;
Απαραίτητο το συναίσθημα, απαραίτητος όμως και ο προβληματισμός. Η λευκή φυλή οδήγησε τα πράγματα στη σημερινή κατάσταση. Εκμεταλλεύτηκε την προσοδοφόρα γη όσο μπορούσε, και όταν πια οι συνθήκες νομοτελειακά έφεραν την πτώση των αποικιακών καθεστώτων, άφησαν στο έλεός της τη μαύρη Ήπειρο. Δεν φρόντισαν να μάθουν στους ιθαγενείς τον τρόπο να δουλεύουν αποτελεσματικά τη γη τους, ούτε παραχώρησαν το ελάχιστο από την τεχνογνωσία τους, για να συντελέσουν στην άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου. Υποτελείς στην αποικία, υποβαθμισμένοι και στην – δήθεν – ελευθερία.
Κάποιες τέτοιες δυνάμεις βέβαια, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, άνοιξαν τα σύνορά τους για τους πρώην σκλάβους. Το τι είδους πολίτες έγιναν σε αυτές τις χώρες οι περισσότεροι «τριτοκοσμικοί», φάνηκε πρόδηλα στα γεγονότα των γκέτο του Παρισιού και των άλλων γαλλικών μεγαλουπόλεων πριν από κανένα χρόνο: πολίτες χαμηλών κατηγοριών, περιθωριοποιημένοι, απελπισμένοι. Και να σκεφτεί κανείς ότι η Γαλλία πρωτοστάτησε το 18ο και 19ο αιώνα για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του ανθρώπου.
Αναπότρεπτη και η οργή, συνεκτιμώντας την παγκόσμια συγκυρία. Σείστηκε ο κόσμος από τις πτωχεύσεις τραπεζικών και ασφαλιστικών μεγαλοκαρχαριών. Σκίστηκαν και οι πεπολιτισμένες κυβερνήσεις της Εσπερίας να τείνουν χείρα βοηθείας. Φρικιαστικά γιγαντιαία τα ποσά που πήραν ως αποζημίωση (το προέβλεπε το συμβόλαιό τους!) οι αετονύχηδες που βύθισαν τις εν λόγω εταιρείες. Πανικόβλητα τα πλήθη – σχετικών και ανίδεων - για το επερχόμενο οικονομικό κραχ. Κραχ, κραχ, κραχ...
Ένας μελετητής λογοτεχνίας θα μιλούσε για παρήχηση. Τόσο όμοια ακούγεται η λέξη αυτή, χαρακτηριστική της οικονομικής κατάρρευσης, με τη λαλιά του όρνιου της φωτογραφίας του προηγούμενου φύλλου, που περιμένει το ξεψύχισμα της τροφής του. Κρα, κρα, κρα. Αυτή, λέξη χαρακτηριστική της ηθικής κατάρρευσης∙ της κατάρρευσης του ανθρώπου∙ της κατάρρευσης του πολιτισμού. Είναι η κραυγή που χαράζει με τη μέγιστη διαύγεια την εικόνα του σήμερα: τα κοράκια του χρηματιστηρίου και του χρηματοοικονομικού συναφιού δε δίνουν δεκάρα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) για τους μικρούς, τους ανήμπορους, τους δίχως στον ήλιο μοίρα.
Ο Γκάντι στις «Επτά αρχές που πρέπει να λείπουν από την ζωή μας» συμπεριέλαβε – όχι τυχαία - και τις εξής: «Πλούτος χωρίς μόχθο» και «Πολιτική χωρίς αρχές». Αυτά τα δύο αγαθά κατάντησαν βδελύγματα. Έτσι, ο λόγος του Τρικούπη ηχεί απίστευτα επίκαιρος, τόσο για τον οικονομικό, όσο και για τον ηθικό παγκόσμιο πολιτισμό: «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
tezjorge@yahoo.gr
«...εάν δ’ άκλαυτον, άταφον, οιωνοίς γλυκύν
θησαυρόν εισορώσι προς χάριν βοράς.»
(...αλλά να τον αφήσουν άκλαυτο, άταφο, γλυκό εύρημα
για τα όρνια που ψάχνουν την τροφή τους.)
Σοφοκλέους Αντιγόνη, στιχ. 29-30
Αυτονόητος ο σχολιασμός του κειμένου της προηγούμενης εβδομάδας, της ομιλίας μιας μαθήτριας στη Βουλή των Εφήβων. Συγκλόνισε, όχι μόνο ο λόγος της, αλλά κυρίως η φωτογραφία – πηγή έμπνευσης. Η εικόνα, με την δύναμη της εντύπωσης, ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, καθώς αφήνει περιθώρια ερμηνείας πλατύτερα.
Άνθρωπος και πολιτισμός. Έννοιες αλληλένδετες και συμπορευόμενες. Φαίνεται όμως πως όχι πια. Τίνος πολιτισμού και ποιας ανθρωπιάς ένδειξη ήταν η φωτογραφία αυτή; Που καταντήσαμε; Ποια απόσταση χωρίζει τους «πολιτισμένους» δυτικούς από τους συνανθρώπους μας του «τρίτου» κόσμου; Πόσες ψυχές φεύγουν κάθε στιγμή από την έλλειψη νερού, τροφής ή εμβολίων, αγαθών δηλαδή δεδομένων στην καθημερινότητά μας;
Απαραίτητο το συναίσθημα, απαραίτητος όμως και ο προβληματισμός. Η λευκή φυλή οδήγησε τα πράγματα στη σημερινή κατάσταση. Εκμεταλλεύτηκε την προσοδοφόρα γη όσο μπορούσε, και όταν πια οι συνθήκες νομοτελειακά έφεραν την πτώση των αποικιακών καθεστώτων, άφησαν στο έλεός της τη μαύρη Ήπειρο. Δεν φρόντισαν να μάθουν στους ιθαγενείς τον τρόπο να δουλεύουν αποτελεσματικά τη γη τους, ούτε παραχώρησαν το ελάχιστο από την τεχνογνωσία τους, για να συντελέσουν στην άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου. Υποτελείς στην αποικία, υποβαθμισμένοι και στην – δήθεν – ελευθερία.
Κάποιες τέτοιες δυνάμεις βέβαια, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, άνοιξαν τα σύνορά τους για τους πρώην σκλάβους. Το τι είδους πολίτες έγιναν σε αυτές τις χώρες οι περισσότεροι «τριτοκοσμικοί», φάνηκε πρόδηλα στα γεγονότα των γκέτο του Παρισιού και των άλλων γαλλικών μεγαλουπόλεων πριν από κανένα χρόνο: πολίτες χαμηλών κατηγοριών, περιθωριοποιημένοι, απελπισμένοι. Και να σκεφτεί κανείς ότι η Γαλλία πρωτοστάτησε το 18ο και 19ο αιώνα για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του ανθρώπου.
Αναπότρεπτη και η οργή, συνεκτιμώντας την παγκόσμια συγκυρία. Σείστηκε ο κόσμος από τις πτωχεύσεις τραπεζικών και ασφαλιστικών μεγαλοκαρχαριών. Σκίστηκαν και οι πεπολιτισμένες κυβερνήσεις της Εσπερίας να τείνουν χείρα βοηθείας. Φρικιαστικά γιγαντιαία τα ποσά που πήραν ως αποζημίωση (το προέβλεπε το συμβόλαιό τους!) οι αετονύχηδες που βύθισαν τις εν λόγω εταιρείες. Πανικόβλητα τα πλήθη – σχετικών και ανίδεων - για το επερχόμενο οικονομικό κραχ. Κραχ, κραχ, κραχ...
Ένας μελετητής λογοτεχνίας θα μιλούσε για παρήχηση. Τόσο όμοια ακούγεται η λέξη αυτή, χαρακτηριστική της οικονομικής κατάρρευσης, με τη λαλιά του όρνιου της φωτογραφίας του προηγούμενου φύλλου, που περιμένει το ξεψύχισμα της τροφής του. Κρα, κρα, κρα. Αυτή, λέξη χαρακτηριστική της ηθικής κατάρρευσης∙ της κατάρρευσης του ανθρώπου∙ της κατάρρευσης του πολιτισμού. Είναι η κραυγή που χαράζει με τη μέγιστη διαύγεια την εικόνα του σήμερα: τα κοράκια του χρηματιστηρίου και του χρηματοοικονομικού συναφιού δε δίνουν δεκάρα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) για τους μικρούς, τους ανήμπορους, τους δίχως στον ήλιο μοίρα.
Ο Γκάντι στις «Επτά αρχές που πρέπει να λείπουν από την ζωή μας» συμπεριέλαβε – όχι τυχαία - και τις εξής: «Πλούτος χωρίς μόχθο» και «Πολιτική χωρίς αρχές». Αυτά τα δύο αγαθά κατάντησαν βδελύγματα. Έτσι, ο λόγος του Τρικούπη ηχεί απίστευτα επίκαιρος, τόσο για τον οικονομικό, όσο και για τον ηθικό παγκόσμιο πολιτισμό: «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
tezjorge@yahoo.gr
Η συγκλονιστική ομιλία της ΚΑΤΙΑΣ ΑΛ ΧΟΣΜΠΑΝ από την Ιορδανία στη Βουλή των Εφήβων (17 10 2008)
«Κυρία Πρόεδρε, αξιότιμα μέλη της Επιτροπής.
Πατέρα Μεταλληνέ, αγαπητοί συνάδελφοι, αποφασίζοντας να πάρω μέρος στο Πρόγραμμα της Βουλής των Εφήβων και νιώθοντας μεγάλη τιμή για την ευκαιρία που μου έδωσε η πατρίδα μου, εκατοντάδες σκέψεις πέρασαν από το μυαλό μου σχετικά με το κείμενο που θα έγραφα.
Οι προβληματισμοί δεν λείπουν, τα στραβά αυτού του κόσμου πολλά, οι πληγές της ανθρωπότητας δεκάδες, ειδικά, όταν ζεις όπως εγώ στην Ιορδανία, που είναι η πατρίδα του πατέρα μου και η γενέθλια γη μου. Εμείς έχουμε το θλιβερό προνόμιο να μεγαλώνουμε σε ένα μέρος ειρηνικό που βρίσκεται σε έναν κύκλο φωτιάς και αίματος. Η Παλαιστίνη, Ιράκ και Λίβανος είναι οι γειτονικές χώρες του τόπου μου. Η σκόνη των γκρεμισμένων σπιτιών της Γάζας, τα κλάματα των μανάδων που έθαψαν τα παιδιά τους, η οργή των Ιρακινών για την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο. Η μυρωδιά του αίματος από το Λίβανο βρίσκεται στον αέρα και στα δελτία της τηλεόρασης που καθημερινά παρακολουθούμε.
Και όμως, κάτι πιο φριχτό, αν μπορεί να υπάρχει φριχτότερο πράγμα από τον πόλεμο, πιο απάνθρωπο, παγίδευσε την προσοχή μου. Ήταν μία απλή φωτογραφία από μία γωνιά της Αφρικής, κάπου στο Σουδάν.
Ένα παιδάκι διπλωμένο στα δύο πάνω σε διψασμένη γη προσπαθεί σέρνοντας να φθάσει λίγο πιο πέρα, όπου άνθρωποι της UNICEF μοίραζαν φαγητό. Πίσω του στα 2-3 μέτρα περιμένει ένας γύπας, μυρίζοντας τον θάνατο που πλησιάζει.
Η στάση του παιδιού, λόγω της εξάντλησης από την πείνα και ίσως και από κάποια αρρώστια, με συγκλόνισε. Λίγα μέτρα μπροστά του η ζωή και μια ανάσα πίσω του παραμόνευε ο θάνατος. Στα μάτια μου φάνταζε αυτή η στάση σαν προσευχή στη γη, που δεν μπόρεσε να θρέψει τα παιδιά της, αλλά και σαν παράκληση στην μάνα γη να το κλείσει μέσα της και να το σώσει από τη ζωή που δεν πρόλαβε να ζήσει.
Δυστυχώς δεν ξέρουμε τι απέγινε το παιδί, ξέρουμε, όμως, τι γίνεται καθημερινά με χιλιάδες παιδιά που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση. Θάνατος από πείνα ή δίψα, θάνατος από αρρώστιες, θάνατος από αιτίες που ο ανεπτυγμένος κόσμος αδιαφορεί ή αρνείται να εξαλείψει. Θάνατος – ντροπή για την ανθρωπότητα. Πέντε γράμματα κουρελιάζουν τον μύθο του σύγχρονου πολιτισμού μας, πείνα.
Στον 21ο αιώνα, που φθάσαμε στην κορυφή της ανάπτυξης, στον αιώνα που η τεχνολογία μπορεί να επέμβει ακόμη και στο ανθρώπινο DNA, υπάρχουν παιδιά και άνθρωποι που πεθαίνουν από την πείνα. Έχοντας ήσυχες τις συνειδήσεις μας καταπίνουμε τις δικαιολογίες που μας σερβίρουν αυτοί που είναι οι αυτουργοί του εγκλήματος. Μας μιλάνε για τις καιρικές συνθήκες στην Αφρική, για τη γη που εξαντλημένη από τη συνεχή καλλιέργεια αρνείται να γεννήσει καρπούς, για τη νοοτροπία των κατοίκων της Μαύρης Ηπείρου, που τους εμποδίζει να αναπτυχθούν και για ένα σωρό άλλες γελοίες αιτίες. Δεν μας μιλάνε, όμως, για τη λεηλασία της Αφρικής για αιώνες από τους λευκούς αποίκους κατακτητές. Δεν μας μιλάνε για τις περίφημες αποστολές τους, που στην ουσία κατέστρεψαν ό,τι ζωντανό και δημιουργικό είχαν οι λαοί της Αφρικής. Δεν μας λένε, γιατί όταν αυτοί οι πολιτισμένοι γέμισαν την Μαύρη Ήπειρο δεν φρόντισαν να διδάξουν τους ντόπιους όλα αυτά που θα τους βοηθούσαν να ζήσουν κάτω από τις πραγματικά δύσκολες καιρικές συνθήκες που υπήρχαν.
Δεν υπάρχει ούτε μία συγνώμη για το δουλεμπόριο που ερήμωσε την Αφρική και μετέτρεψε τους ανθρώπους σε προϊόντα που πουλιόνταν κι αγοράζονταν στα σκλαβοπάζαρα της Δύσης και της Ανατολής. Ας μας εξηγήσουν όλοι αυτοί, πώς ήταν δυνατόν σε άλλα σημεία της γης να μετατρέπεται η έρημος σε χωράφια γόνιμα, που ποτίζονται με τόνους νερού καθημερινά, ενώ στις αφρικανικές χώρες αυτό δεν είναι εφικτό. Και όταν πια μπουκωμένοι από τα αγαθά του πλουτισμού, αποφάσισαν να ρίξουν μια ματιά στην ταλαίπωρη ήπειρο, ανακάλυψαν πως μπορούσαν να κάνουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Ησύχαζαν τις συνειδήσεις τους, αλλά και τις φωνές θυμού και αγωνίας που έρχονταν από εκατομμύρια ευαισθητοποιημένους ανθρώπους του πλανήτη, στέλνοντας μεταλλαγμένα τρόφιμα και νέα φάρμακα για δοκιμή. Ποιος θα το έλεγε ότι θα υπήρχε ένα τόσο μεγάλο πειραματικό εργαστήριο στον κόσμο και εκατομμύρια πειραματόζωα και, μάλιστα, ανθρώπινα;
Βέβαια, η ευαισθησία των απλών ανθρώπων δεν έχει χαθεί και αυτό φαίνεται από αυτούς που συμμετέχουν στις διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις και δουλεύουν δίνοντας ακόμη και τη ζωή τους για να βοηθήσουν την Αφρική. Είναι η ελπίδα στο σκοτάδι της πείνας και της αρρώστιας. Είναι η άλλη όψη του νομίσματος που λέγεται ανθρωπότητα. Για άλλους είναι ρομαντικοί και Δον Κιχώτες, για μένα είναι αυτοί που δίνουν το αληθινό νόημα στη λέξη «άνθρωπος». Φτάνουν, όμως, αυτοί για να στηρίξουν μια ολόκληρη ήπειρο στην προσπάθειά της να ζήσει; Όχι. Χρειάζονται και άλλοι και άλλοι. Χρειάζεται η ευαισθησία μας και η πράξη μας. Χρειάζονται η γνώση, το μυαλό και η ψυχή μας. Χρειάζεται η φωνή μας και το έργο μας. Χρειαζόμαστε όλοι μας, για να πάψει αυτή η ντροπή. Χρειαζόμαστε όλοι μας, για να μην υπάρχουν πια τέτοιες φωτογραφίες, όπου η ζωή των παιδιών παίζει κρυφτό με το θάνατο. Χρειαζόμαστε όλοι μας, όχι γιατί εμείς είμαστε το φως, αλλά για να δείξουμε ότι το σκοτάδι δεν είναι μόνο και ανίκητο.»
Χωρίς σχόλιο...
Δια την αντιγραφήν:
tezjorge@yahoo.gr
ΕΛΠΙΔΑ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (03 10 2008)
Από φέτος αποφασίστηκε να γιορτάζεται στα μέσα του Σεπτεμβρίου η παγκόσμια μέρα της Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος της Βουλής σε ανακοίνωσή του, επισήμανε, με το γνωστό στόμφο που συνοδεύει τέτοια κείμενα, το πόσο περήφανοι πρέπει να είμαστε που η Ελλάδα γέννησε τη Δημοκρατία∙ διοργανώθηκε παράλληλα μαθητικός διαγωνισμός για την καλύτερη έκθεση με θέμα τη Δημοκρατία σε όλα τα σχολεία. Από θεωρία πάμε καλά. Τι γίνεται όμως στην πραγματικότητα;
Καλές είναι οι αναφορές στην αρχαία Δημοκρατία. Με τα όποια μειονεκτήματά της, δεν έπαυε να ήταν άμεση: οι πολίτες συμμετείχαν αυτοπροσώπως στη λήψη των αποφάσεων. Σήμερα στέλνουμε αντιπροσώπους στη Βουλή εξουσιοδοτώντας τους να αποφασίζουν στο όνομά μας. Λογικό, ως ένα σημείο, καθώς η πόλη-κράτος της αρχαιότητας με ευάριθμους κατοίκους έχει αντικατασταθεί από το σημερινό κράτος των εκατομμυρίων νοματαίων. Σε ποια Πνύκα να μαζευτούμε και να σηκώνουμε τα χέρια;
Τα χέρια τα σηκώνουμε μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια, όταν είμαστε «ελεύθεροι» να ψηφίσουμε και να στείλουμε στην εξουσία «όποιον θέλουμε». Ελεύθεροι και όποιον θέλουμε; Όχι ακριβώς. Για να είμαστε πραγματιστές, όποιον αποφασίσει το εσωκομματικό κατεστημένο να βάλει στα ψηφοδέλτια∙ και είναι γνωστό τοις πάσι ότι η πλειοψηφία αυτών που αναδεικνύονται με τέτοιες διαδικασίες δεν συνιστούν την καλύτερη ποιότητα ανθρώπων για να αντιμετωπίσουν τα κοινά με το βέλτιστο τρόπο. Έτσι και η ελευθερία περιορίζεται, αφού στην ουσία δε μπορώ να ψηφίσω αυτόν που εγώ θέλω, είτε γιατί αυτός δεν επιθυμεί να θέσει υποψηφιότητα, είτε γιατί οι κομματικοί παράγοντες του φράζουν το δρόμο.
Για να μην πούμε και για την καταλυτική παρέμβαση των Μ.Μ.Ε. – ιδίως της τηλεόρασης - που με τη δύναμη της εικόνας προβάλλουν τους ευνοούμενους των διαπλεκόμενων ιδιοκτητών τους. Και είναι κοινό μυστικό: βγαίνουν αυτοί που οι φάτσες τους εμφανίζονται συχνά πυκνά στη μικρή οθόνη γιατί η οπτική εντύπωση, η συνήθεια, είναι τόσο ισχυρή που μετατρέπει την «καλή» εικόνα σε αδιαμφισβήτητη πολιτική ικανότητα. Δεν είναι τυχαίο το ότι σημαντικό κριτήριο – μέτρο αξιοσύνης αποτελεί πλέον η αναγνωρισιμότητα, η δημοσιότητα.
Αν ένας Έλληνας της δεκαετίας του ’50 ή του ’60 έπεφτε σε κώμα και ξυπνούσε σήμερα θα πάθαινε ένα πολιτισμικό σοκ από τις αλλαγές που θα συναντούσε. Το μεγαλύτερο σοκ όμως θα το πάθαινε όταν θα πληροφορούνταν ότι κυβερνά ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και αντιπολιτεύεται ο Γεώργιος Παπανδρέου! Και ότι πλείστα άλλα ονόματα του χτες (και οι απόγονοί τους) διαφεντεύουν τη σημερινή πολιτική ζωή! Αυτά θυμίζουν πολιτεύματα κληρονομικής διαδοχής στην εξουσία και όχι Δημοκρατία. Και έτσι εξηγείται η αποστροφή των νέων προς την πολιτική και τα υψηλά ποσοστά αποχής πλέον στις εκλογές.
Υπάρχουν τρόποι αντιστροφής της κατάστασης. Ενδεικτικά, επισημαίνω τη χρήση δημοψηφισμάτων για σοβαρά εθνικά θέματα. Κάποιοι Ευρωπαίοι δηλαδή (Ιρλανδοί, Ολλανδοί), είναι λιγότερο δημοκράτες από μας και καταφεύγουν στα γκάλοπ σε κάθε ευκαιρία; Έτσι μπορούμε να πλησιάσουμε την άμεση Δημοκρατία, καθώς και με τη λεγόμενη αποκέντρωση της εξουσίας: δηλαδή, περισσότερες αρμοδιότητες στην τοπική αυτοδιοίκηση με ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Για να μην παινευόμαστε μόνο για τους υπέρλαμπρους μακρινούς μας προγόνους, αλλά για να τους μοιάσουμε και λίγο.
tezjorge@yahoo.gr
Από φέτος αποφασίστηκε να γιορτάζεται στα μέσα του Σεπτεμβρίου η παγκόσμια μέρα της Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος της Βουλής σε ανακοίνωσή του, επισήμανε, με το γνωστό στόμφο που συνοδεύει τέτοια κείμενα, το πόσο περήφανοι πρέπει να είμαστε που η Ελλάδα γέννησε τη Δημοκρατία∙ διοργανώθηκε παράλληλα μαθητικός διαγωνισμός για την καλύτερη έκθεση με θέμα τη Δημοκρατία σε όλα τα σχολεία. Από θεωρία πάμε καλά. Τι γίνεται όμως στην πραγματικότητα;
Καλές είναι οι αναφορές στην αρχαία Δημοκρατία. Με τα όποια μειονεκτήματά της, δεν έπαυε να ήταν άμεση: οι πολίτες συμμετείχαν αυτοπροσώπως στη λήψη των αποφάσεων. Σήμερα στέλνουμε αντιπροσώπους στη Βουλή εξουσιοδοτώντας τους να αποφασίζουν στο όνομά μας. Λογικό, ως ένα σημείο, καθώς η πόλη-κράτος της αρχαιότητας με ευάριθμους κατοίκους έχει αντικατασταθεί από το σημερινό κράτος των εκατομμυρίων νοματαίων. Σε ποια Πνύκα να μαζευτούμε και να σηκώνουμε τα χέρια;
Τα χέρια τα σηκώνουμε μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια, όταν είμαστε «ελεύθεροι» να ψηφίσουμε και να στείλουμε στην εξουσία «όποιον θέλουμε». Ελεύθεροι και όποιον θέλουμε; Όχι ακριβώς. Για να είμαστε πραγματιστές, όποιον αποφασίσει το εσωκομματικό κατεστημένο να βάλει στα ψηφοδέλτια∙ και είναι γνωστό τοις πάσι ότι η πλειοψηφία αυτών που αναδεικνύονται με τέτοιες διαδικασίες δεν συνιστούν την καλύτερη ποιότητα ανθρώπων για να αντιμετωπίσουν τα κοινά με το βέλτιστο τρόπο. Έτσι και η ελευθερία περιορίζεται, αφού στην ουσία δε μπορώ να ψηφίσω αυτόν που εγώ θέλω, είτε γιατί αυτός δεν επιθυμεί να θέσει υποψηφιότητα, είτε γιατί οι κομματικοί παράγοντες του φράζουν το δρόμο.
Για να μην πούμε και για την καταλυτική παρέμβαση των Μ.Μ.Ε. – ιδίως της τηλεόρασης - που με τη δύναμη της εικόνας προβάλλουν τους ευνοούμενους των διαπλεκόμενων ιδιοκτητών τους. Και είναι κοινό μυστικό: βγαίνουν αυτοί που οι φάτσες τους εμφανίζονται συχνά πυκνά στη μικρή οθόνη γιατί η οπτική εντύπωση, η συνήθεια, είναι τόσο ισχυρή που μετατρέπει την «καλή» εικόνα σε αδιαμφισβήτητη πολιτική ικανότητα. Δεν είναι τυχαίο το ότι σημαντικό κριτήριο – μέτρο αξιοσύνης αποτελεί πλέον η αναγνωρισιμότητα, η δημοσιότητα.
Αν ένας Έλληνας της δεκαετίας του ’50 ή του ’60 έπεφτε σε κώμα και ξυπνούσε σήμερα θα πάθαινε ένα πολιτισμικό σοκ από τις αλλαγές που θα συναντούσε. Το μεγαλύτερο σοκ όμως θα το πάθαινε όταν θα πληροφορούνταν ότι κυβερνά ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και αντιπολιτεύεται ο Γεώργιος Παπανδρέου! Και ότι πλείστα άλλα ονόματα του χτες (και οι απόγονοί τους) διαφεντεύουν τη σημερινή πολιτική ζωή! Αυτά θυμίζουν πολιτεύματα κληρονομικής διαδοχής στην εξουσία και όχι Δημοκρατία. Και έτσι εξηγείται η αποστροφή των νέων προς την πολιτική και τα υψηλά ποσοστά αποχής πλέον στις εκλογές.
Υπάρχουν τρόποι αντιστροφής της κατάστασης. Ενδεικτικά, επισημαίνω τη χρήση δημοψηφισμάτων για σοβαρά εθνικά θέματα. Κάποιοι Ευρωπαίοι δηλαδή (Ιρλανδοί, Ολλανδοί), είναι λιγότερο δημοκράτες από μας και καταφεύγουν στα γκάλοπ σε κάθε ευκαιρία; Έτσι μπορούμε να πλησιάσουμε την άμεση Δημοκρατία, καθώς και με τη λεγόμενη αποκέντρωση της εξουσίας: δηλαδή, περισσότερες αρμοδιότητες στην τοπική αυτοδιοίκηση με ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Για να μην παινευόμαστε μόνο για τους υπέρλαμπρους μακρινούς μας προγόνους, αλλά για να τους μοιάσουμε και λίγο.
tezjorge@yahoo.gr
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)