ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ

ΤΙ ΛΩΖΑΝΗ, ΤΙ ΚΟΖΑΝΗ! (27 02 2009)

Τώρα που τελείωσαν οι Απόκριες, μπορούμε να πούμε δυο λόγια. Διαβάζω στη «Φωνή της Βισαλτίας» της περασμένης εβδομάδας και απαριθμώ εκδηλώσεις: Σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων των Δημοτικών σχολείων, Σύλλογος γυναικών Νιγρίτας, Τερπνιώτικο καρναβάλι, τα Σαλαβάτια, ακόμη και τα ΚΑΠΗ!!! Σελίδες της εφημερίδας γεμάτες με τις προσκλήσεις και αναρωτιέται ο καλόπιστος αναγνώστης πού πρώτα να απευθυνθεί για να διασκεδάσει, πού να συμμετάσχει, ποιον να μην κακοκαρδίσει.
Κάποτε τα πιτσιρίκια της Νιγρίτας περίμεναν πώς και πώς το μπαλνταφάν που οργανώνονταν στο Δημοτικό Μέγαρο (στην ΠΕΝ), όπου οι μανάδες συνόδευαν τα καρναβαλάκια που ίδρωναν στους ρυθμούς του «Γιάνκα» από την ορχήστρα του Πέτρου του Χιωτέλλη του Σάκη του Βιντινή και του Αργύρη του Μόσχου. Ζωντανή μουσική, όχι παίξε γέλασε. Χορός, διασκέδαση και τέλος, του χρόνου πάλι. Τώρα δεν προλαβαίνει να τελειώσει η μια εκδήλωση και αρχίζει η άλλη. Λες και δε μπορούμε να χορτάσουμε Αποκριά, καρναβάλι και ξεφάντωμα. Ή, λες και προσπαθούμε να μιμηθούμε τις μεγαλουπόλεις του καρναβαλιού προσπαθώντας να κλέψουμε λίγη από τη λάμψη τους.
Γινόμαστε κι εμείς λοιπόν - για λίγο – Ξάνθη, διοργανώνοντας (τα προηγούμενα χρόνια) παρελάσεις με «άρματα», που λίγο απέχουν από το να χαρακτηρισθούν γραφικές. Ευτυχώς, όχι τόσο όπως της Μαυροθάλασσας με τις νοικιασμένες «Βραζιλιάνες» να λικνίζονται πάνω σε...πλατφόρμες! Γινόμαστε – για λίγο – Πάτρα, ορίζοντας ακόμα και το θέμα της φετινής διοργάνωσης. Ευτυχώς που η συμμετοχή των φιλίππων με τα άλογά τους ήταν πράγματι κάτι το διαφορετικό, αλλιώς κινδυνεύαμε να χαθούμε πάλι μέσα σε φτηνό συμπλεγματικό επαρχιωτισμό που αναζητά μασκαραλίκια για να καμουφλαριστεί.
Οι εκδηλώσεις αυτές λέγονται πολιτιστικές, έχουν δηλαδή σχέση με τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός όμως, δε γεννιέται από το πουθενά, δε φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν. Και δε βασίζεται στον ξενομιμητισμό αλλά στον πλούτο του παρελθόντος και τη δημιουργικότητα. Ακόμα κι αν θεωρήσουμε αυτές τις προσπάθειες σαν μια πρώτη κίνηση για να δημιουργηθεί και να ευδοκιμήσει εδώ μια τέτοια μορφή πολιτισμού με το πέρασμα των χρόνων, αυτό είναι και δύσκολο, αλλά και ανώφελο. Όταν υπάρχουν τόσα μέρη με παράδοση σχετική δεκαετιών, τι να το κάνουμε το «Τερπνιώτικο» ή το «Νιγριτινό» καρναβάλι, τι να μας προσφέρει, ποιος να έρθει να το δει;
Ο τοπικός πολιτισμός βασίζεται στην τοπική παράδοση. Η παράδοση αυτού του τόπου δεν μαρτυρά τίποτα όσον αφορά στα καρναβάλια, με εξαίρεση το Φλάμπουρο, όπου εκεί τα δεδομένα αλλάζουν. Δεν είμαστε ούτε Πάτρα, ούτε Ξάνθη, ούτε καν Σοχός. Και είναι λάθος να ρίχνουμε τις δυνάμεις μας σε κάτι που δεν το ξέρουμε (άρα το μιμούμαστε) και που δεν μας ταιριάζει (άρα δεν το πετυχαίνουμε), ενώ υπάρχουν τόσα πεδία να δουλέψουμε και να αναδειχτούμε. Και μάλιστα οι δυνάμεις αυτές να κατακερματίζονται σε πολυάριθμες εκδηλώσεις από τόσους διαφορετικούς φορείς. Μόνο η Εκκλησία δε διοργάνωσε ακόμη πάρτυ-μασκέ!
Η Εκκλησία βέβαια δεν αποδέχεται τα καρναβάλια. Η ρίζα τους ανιχνεύεται στη λατρεία του Διονύσου, κατά την οποία μεθυσμένοι πιστοί, μασκαρεμένοι λάτρευαν τον θεό του κρασιού και της φύσης χορεύοντας και τραγουδώντας μέσα σε κατάσταση «ένθεης μανίας». Η Εκκλησία λοιπόν, επίσημα θεωρεί τα καρναβάλια ειδωλολατρικά, έως δαιμονικά. Χωρίς να υπολογίσουμε και τις βωμολοχίες που συνοδεύουν τις Απόκριες σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως τις κατέγραψε η Δόμνα Σαμίου στη συλλογή της με αποκριάτικα τραγούδια κωμικού-σκωπτικού χαρακτήρα αλλά και με λόγια που θα έκαναν τον καθένα να κοκινίζει! Τραγουδισμένα μάλιστα από γέρους και γριές. Καθώς όμως, ο Χριστιανισμός όταν επικράτησε σε αυτόν τον τόπο βρήκε αυτές τις εκδηλώσεις βαθιά ριζωμένες στην ψυχή των Ελλήνων, δυσκολεύτηκε να τις αποκόψει εντελώς ή έκανε τα στραβά μάτια για να εδραιώσει την επικράτησή του και έτσι έφτασαν ως τις μέρες μας σχεδόν αναλλοίωτες εξωτερικά, εντελώς όμως αποκομμένες από το θρησκευτικό υπόβαθρο του διονυσιασμού. Η Εκκλησία λοιπόν, δεν τα δέχεται, αλλά τα ανέχεται.
Δεν υποστηρίζω φυσικά να μη γίνονται εκδηλώσεις. Να γίνεται μια εκδήλωση με συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων (ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν πολλά σοβαρά και με αγνές προθέσεις άτομα), σε κλειστό ή ανοιχτό χώρο, τυπικά για λίγες ώρες ξεφαντώματος κυρίως για τα μικρά παιδιά. Όχι φαμφάρες και αλληλοσυγκρούσεις και «πετυχημένες» διοργανώσεις τύπου «έχω-και-το-πρώτο-καρναβάλι» με παραληρούντες θεατές τους τρεις και τον κούκο. Και χωρίς την φαντασίωση να προβληθεί η Νιγρίτα (όπως και το κάθε χωριό του νομού) ως εφάμιλλη του Ρίο (της Βραζιλίας, εννοείται).

tezjorge@yahoo.gr