ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ

ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΗΘΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΦΗΣ (07 11 2008)

Βατοπέδι ή Βατοπαίδι. Ένα από τα μεγαλύτερα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Βατοπέδι, αν πρόκειται για ένα μέρος γεμάτο βάτα. Βατοπαίδι, αν ετυμολογείται από ένα παιδί που εντοπίστηκε μέσα στα βάτα. Και ο Εφραίμ, ο πρωταγωνιστής της τελευταίας σαπουνόπερας των τηλεοράσεων, αλλά και των εφημερίδων, μέχρι να βρουν το επόμενο λαυράκι. Το θέμα γνωστό: η διαπλοκή του Δημοσίου με την εν λόγω μονή, οι «ιερές μπίζνες».
Είναι καθολικά παρατηρημένο ότι όποιος μπλέκει με την εξουσία γίνεται ευάλωτος σε πειρασμούς που έχουν να κάνουν με την ίδια τη φύση της εξουσίας. Η Εκκλησία δεν αποτελεί εξαίρεση. Και για να είναι σε θέση να αντιπαρέλθει κάποιος αυτούς τους πειρασμούς, πρέπει να πρόκειται για εξαιρετικά ισορροπημένο άτομο, που να βιώνει την αίσθηση του μέτρου, του ανθρωπισμού και – μιας και μιλάμε για Εκκλησία και Ησυχασμό – της αποστολής που επέλεξε να υπηρετήσει.
Ο συλλογισμός είναι απλός: και οι ιερείς, και οι Δεσποτάδες, και οι μοναχοί είναι άνθρωποι με πάθη, ελαττώματα, ευεπίφοροι στο λάθος, όπως όλοι μας. Κάποιοι παλεύουν να τα πολεμήσουν, κάποιοι όχι. Η Ορθοδοξία τους θέλει όλους να αγωνίζονται για να αγιάσουν, για τη θέωση. Και οι πολίτες – πιστοί ή όχι – θέλουν το ρασοφόρο πρότυπο ηθικής, τουλάχιστο, συμπεριφοράς. Πολλές φορές όμως, αυτή τους η προσμονή προδίδεται, με το γνωστό πλέον αποτέλεσμα, τη γενίκευση: «όλοι το ίδιο είναι». Και έτσι η μπάλα παίρνει αθώους και ένοχους μαζί, και όσοι πράγματι προσπαθούν για το καλύτερο βρίσκονται εκτεθειμένοι στις βολές όσων δεν δύνανται να διακρίνουν.
Άνθρωποι και αυτοί, λοιπόν. Και δημιουργείται το ερώτημα: έχει το δικαίωμα ένας άνθρωπος, έστω καλόγερος που ηγείται μιας μονής, να εκτελεί πράξεις αγοραπωλησίας προς όφελός του ή της ομήγυρής του; Σαφώς και το έχει. Έχει το δικαίωμα το Δημόσιο να εκτελεί παρόμοιες πράξεις, εξόφθαλμα εις βάρος του; Προφανώς και όχι. Άρα το σκάνδαλο είναι κατά βάση πολιτικό, αυτό πρέπει να μας απασχολεί κυρίως. Το κράτος είναι επιφορτισμένο με την ευθύνη να διαχειρίζεται τα δημόσια πράγματα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, όχι ο Εφραίμ. Δεν εξετάζω αν νόμιμα ανήκουν στα μοναστήρια οι απέραντες εκτάσεις των χρυσόβουλων, οι ειδήμονες νομικοί μπορούν να αποφανθούν. Το ζήτημα για τον Εφραίμ είναι καθαρά ηθικό, όχι νομικό.
Αναντίρρητα, η Εκκλησία και τα Μοναστήρια κατέχουν μεγάλες περιουσίες. Με ζωή που ξεπερνά τη χιλιετηρίδα, είναι λογικό η περιουσία να αυγατίζει. Πολλοί άνθρωποι δώρισαν τις δικές τους, η σχέση με την κρατική εξουσία εξασφάλισε προνόμια, αυτά είναι γνωστά. Ο Εφραίμ, όμως (και κάθε Εφραίμ) είναι και πνευματικός. Έχει το χρόνο και το μυαλό να ασχοληθεί με το λειτούργημα αυτό; Είναι σε θέση να προσφέρει ένα λόγο παρηγοριάς σε αυτούς που τον χρειάζονται; Φροντίζει να «κλαύσει τα αμαρτήματά του», όπως έγραφε ο Παπαδιαμάντης, να καθαριστεί εσωτερικά, να πλησιάσει το Θεό ή ο νους του κολλάει στα επιχειρηματικά πλάνα και τους οικονομικούς ισολογισμούς, σαν τη μύγα στο μέλι; Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απασχολούν τον σκεπτόμενο ή αφελή πιστό.
Βγαίνουμε στην αγορά, για να αγοράσουμε ένα πουκάμισο ή ένα ζευγάρι παπούτσια και είμαστε ικανοί να τη γυρίσουμε ολόκληρη δυο και τρεις φορές μέχρι να καταλήξουμε. Οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο, όταν πρόκειται για την επιλογή ενός πνευματικού, ενός ανθρώπου που να μπορεί να μας αναπαύσει με το λόγο του ή να μας συντρέξει όταν χρειαστεί. Οι στραβοί υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, δεν πιστεύουμε σε αυτούς. Αυτοί είναι, όπως είπε και κάποιος Γέροντας, « η απόδειξη ότι στο τιμόνι της Εκκλησίας είναι ο ίδιος ο Χριστός. Αλλιώς, αν ήταν αυτοί, η Εκκλησία δυο χιλιάδες χρόνια τώρα δεν θα επιζούσε. Θα βούλιαζε.»
Κι ο Γέροντας Παΐσιος προέβλεπε (Λόγοι, τόμος Β') : «Όταν υπάρχn ευλάβεια, φόβος Θεού, και δεν υπάρχη ούτε κοσμική λογική ούτε εμπορικό πνεύμα, αυτό είναι που συγκινεί τους λαϊκούς. Αλλά δυστυχώς το εμπορικό πνεύμα μπαίνει σιγά - σιγά στο μεδούλι του Μοναχισμού».
tezjorge@yahoo.gr