Πολίτες β’ κατηγορίας,
θύματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Ένας τόπος∙ δύο – ας τους πούμε - αντιήρωες∙ δύο ηλικίες, δύο εθνικότητες∙ μία συμπεριφορά απέναντί τους: η ανθρώπινη, συγγνωστή ή ασύγγνωστη.
Τόπος:
Ιερός Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου Ποταμιάς Θάσου. Στην κυριακάτικη Λειτουργία τυχαίνει να προεξάρχει ο Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, Προκόπιος. Ο ναός γεμάτος με ντόπιους και τουρίστες. Την ώρα που βγαίνει η Θεία Κοινωνία τα παιδάκια σχηματίζουν ουρά μπροστά στο Ιερό για να κοινωνήσουν.
1ος Αντιήρωας: «Αφίετε τα παιδία ελθείν προς εμέ».
Ανάμεσα στα παιδάκια κάποιο ξεχωρίζει σαν αταίριαστο με τα υπόλοιπα. Φυσιογνωμικά θυμίζει τα παιδιά των ασπρόμαυρων φωτογραφιών παλιότερων δεκαετιών (΄40 - ΄70): κοντοκουρεμένο με την ψιλή, αδύνατο. Εμφανισιακά θυμίζει τα δικά μας παιδικάτα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄80: μακό μπλουζάκι, σορτσάκι και καλοκαιρινή παντόφλα. Εμφανώς δηλαδή απροετοίμαστο για Εκκλησία, ίσως και οι γονείς του να μην ήξεραν ότι βρισκόταν εκεί. Προφανώς ξένο, μάλλον αλβανόπουλο. Πριν προσπαθήσει να πάρει τη θέση του στην σειρά, μια κυρία το τραβάει από το μπράτσο και το σταματάει μαλώνοντάς το: «που πας; Είσαι βαφτισμένο; Πώς θα κοινωνήσεις;»
Αναμφισβήτητα, σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες, αυτό είναι το σωστό. Όμως ο απότομος – σχεδόν προσβλητικός – τρόπος υπενθύμισης του Κανόνα, αποπομπής του μικρού από την συνομήλικη κοινότητα, κάθε άλλο παρά χριστιανικός ήταν. Οπωσδήποτε οι αλλόθρησκοι ή άθεοι μετανάστες είναι μια πραγματικότητα στη χώρα μας. Εδώ οι ίδιοι οι Έλληνες πλέον δεν διστάζουν – οι συνθήκες ελευθερίας είναι ικανές – να παραδεχτούν την αθεΐα τους – δικαίωμά τους. Έχω όμως την εντύπωση ότι ο πολιτισμός αυτού του τόπου είναι το ισχυρότερο χαρτί στη σύγκρουση αυτή που νομοτελειακά επέρχεται όταν λαοί σμίγουν και συζούν. Η αφομοιωτική δύναμη του ελληνισμού είναι ιστορικά τεκμηριωμένη και είναι αυτή που και σήμερα και στο εγγύς μέλλον θα κατορθώσει πάλι να κάνει τη δουλειά της. Το φρούτο βέβαια του πολυπολιτισμού καλά κρατεί εδώ και μια εικοσαετία και καλλιεργείται, σε σημείο που κι αυτή η προσπάθεια αφομοίωσης μπορεί να πέσει πάνω σε τοίχο, λόγω και του υπερβολικά μεγάλου αριθμού των μεταναστών, των συνθηκών διαβίωσης τους, αλλά και της παράνομης εισόδου, διαμονής ή και δραστηριότητας στην Ελλάδα.
Πέρα απ’ αυτά ωστόσο, νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να φέρουμε τα παιδιά των ξένων σε επαφή με αυτό που λέμε ελληνικό πολιτισμό, να τα κάνουμε όσο γίνεται ελληνόπουλα. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για Σχολεία ή Εκκλησία. Ο μικρός αντιήρωας της Ποταμιάς δείχνει την τάση να ακολουθήσει τις συνήθειες της πλειονότητας. Η πλειονότητα όμως, κάνει ό, τι μπορεί για να τον εντάξει στους κόλπους της; Η συμπεριφορά μας είναι τέτοια ώστε να νιώσει το παιδί ευπρόσδεκτο και να αγαπήσει αυτό που αρχικά – για οποιονδήποτε λόγο – του τράβηξε την προσοχή; Ή μήπως οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί των τύπων σπέρνουν στην ψυχή του το μίσος για μια θρησκεία, για έναν λαό που του έκλεισε την πόρτα, όταν τη χτύπησε; Και τι περιμένουμε να θερίσουμε αργότερα;
Το μικρό μεταναστόπουλο, έχω την εντύπωση ότι τελικά μπήκε στη σειρά και κοινώνησε. Το παρατηρούσα όμως να κάθεται ύστερα στα σκαλιά του Ιερού, σχεδόν στα πόδια του Δεσπότη και να ρουφάει σαν σφουγγάρι την όλη τελετουργία του Μυστηρίου, και μάλιστα να δοκιμάζει να κάνει και τον σταυρό του μιμούμενος τους μεγαλύτερους. Την ίδια στιγμή, κανένα από τα ελληνόπουλα δεν τον έκανε.
2ος αντιήρωας: «Ειρήνη σοι τω αναγιγνώσκοντι».
Την προηγούμενη Κυριακή, στην ίδια Εκκλησία, δίχως Δεσπότη, ψάλτης ήταν ένας γεράκος που η φωνή του (για ψάλτη) δεν σου ικανοποιούσε την ακοή. Ερασιτέχνης προφανώς, προσφέρει ολοχρονίς τις φωνητικές του χορδές σε μια ενορία ενός χωριού, μάλλον του χωριού του, που δεν έχει τη δυνατότητα για κάποιον καλύτερο. Την Κυριακή όμως που ήρθε ο Δεσπότης, εμφανίστηκαν στο δεξί ψαλτήρι δυο – τρεις «επαγγελματίες», καλλίφωνοι, ίσως και σπουδαγμένοι πάνω στη βυζαντινή μουσική – στην ψαλτική. Ο εκφραστικός γεράκος πέρασε απέναντι, στο αριστερό ψαλτήρι και η συμμετοχή του στην Λειτουργία ήταν… μηδενική. Δεν έβγαλε ούτε νότα, ούτε ένα «Αμήν».
Σχεδόν συνοφρυωμένος, παρακολουθούσε όλη την Λειτουργία σαν όλους τους υπόλοιπους. Η παρουσία και τέλεση της Θείας Ευχαριστίας από τον Δεσπότη, μάλλον δε θα μπορούσε να συνοδεύεται από έναν ψάλτη του χωριού, που στερείται ανάλογης μεγαλοπρέπειας και της απαιτούμενης παιδείας – οι μετοχές της Ποταμιάς ανέβηκαν! Καλός είναι για όλες τις άλλες μέρες του χρόνου, καλός είναι για τους χωριάτες, καλός και για τον κουτσό παπά που ιδρώνει κατακαλόκαιρο στις ενορίες του. Όχι όμως και για τον Σεβασμιώτατο. Θέλει τους δικούς του. Εκτός κι αν (κι αυτό είναι το πιθανότερο) οι ίδιοι οι ενορίτες κάλεσαν ανώτερους ψαλτάδες συναισθανόμενοι την μειονεξία τους και έμπρακτα αποδεικνύοντας την επαρχιώτική δουλοπρέπεια. Γιατί τι άλλο θα μπορούσε να είναι, όταν κρύβουμε την αλήθεια, τον εαυτό μας, μασκαρεύουμε την πραγματικότητα στα μάτια του υψηλού επισκέπτη, στα μάτια της Εξουσίας; Όπως ακριβώς γίνεται στο στρατό όταν θα επιθεωρήσει (πάντα με προειδοποίηση) ο στρατηγός, όπως ακριβώς έγινε και στην Αθήνα κατά την Ολυμπιάδα του 2004.
Ας προσπαθήσουμε για λίγο να μπούμε στην ψυχολογία του ανθρώπου αυτού, του ψάλτη. Όταν στην πράξη δείχνεις ότι τον θεωρείς απλά μια λύση ανάγκης, ανίκανο να εκπροσωπήσει την ενορία στις επίσημες στιγμές της∙ όταν κατάμουτρα του λες ότι είσαι χαμηλού επιπέδου, το ίδιο και οι υπηρεσίες που προσφέρεις, το ίδιο και η τοπική κοινωνία που υπηρετείς∙ πόσες φορές θα πέρασε άραγε από το μυαλό του όλες εκείνες τις ώρες που άκουγε τις ψαλμωδίες των απέναντι, πόσες φορές άραγε μέσα στη σιωπή του δεν θα σκέφτηκε να τα παρατήσει, να μην ξανασχοληθεί; Δεν είναι πιθανό ο εγωισμός του να χτύπησε κόκκινο και εν θερμώ να θέλησε να αρνηθεί κι αυτός με τη σειρά του αυτούς που τον αρνήθηκαν; Πόσες φορές κι εμείς δε βρεθήκαμε σε κάποια ανάλογη θέση στη δουλειά, στις σχέσεις, στα χόμπι μας; Νομίζω ότι μπορούμε να φανταστούμε την πίκρα που τόσο φανερά διαγραφόταν στο πρόσωπό του τις ώρες του μαρτυρίου.
Δύο αντιήρωες σε μία μέρα, σε έναν τόπο – ιερό. Δυο άνθρωποι αντίθετης ηλικίας, διαφορετικής εθνικότητας, δυο πολίτες β’ κατηγορίας. Αποσυνάγωγοι, με έναν δικό του τρόπο ο καθένας, έστω και δικαιολογημένα, αν το δούμε κι από την άλλη πλευρά. Και οι δυο όμως, αντικείμενα μια συμπεριφοράς άκρως ανθρώπινης, δηλαδή φύσει ενέχουσας ελαττωματικά στίγματα. Και δυστυχώς, δεν έχουμε ποτέ τη διαύγεια να κρίνουμε εκ των προτέρων, να καλλιεργήσουμε μια νοοτροπία, να απαλείψουμε αυτά τα στίγματα. Εις τους αιώνας των αιώνων.
http://proskynhths.blogspot.com/
tezjorge@yahoo.gr
