και αυτής του 1932.
Αντιγράφω από το βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου: «Προτού οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης γίνουν αισθητές στο πολιτικό πεδίο, εκδηλώθηκαν στο πεδίο της οικονομίας, ως αποτέλεσμα της υπερχρέωσης της Ελλάδας στο εξωτερικό. Η αυξημένη φορολόγηση και τα έκτακτα κυβερνητικά μέτρα δε θα αποτρέψουν τη χρεοκοπία, το 1932».
Ποιος ο λόγος να διδασκόμαστε Ιστορία, αν δεν έχουμε τη διάθεση να πάρουμε πραγματικά μαθήματα από αυτήν; Το απόσπασμα αυτό, βέβαια, δεν παρατίθεται εδώ ως αυταπόδεικτο τεκμήριο ομοιότητας με το σήμερα, μόνο και μόνο για να κερδίζουμε εντυπώσεις. Χρειάζεται, αλήθεια, βαθύτερη ιστορική ανάλυση (και δεν φιλοδοξεί ένα τέτοιο κείμενο να την κάνει) για να πιστοποιηθεί αν όντως υπάρχει κάποια αναλογία – αντιστοιχία συνθηκών και αιτίων μεταξύ των δύο κρίσεων, που απέχουν μεταξύ τους κοντά έναν αιώνα.
Αναφέρονται όμως, για να διαπιστώσουμε, πέρα από το ότι η Ιστορία κάνει κύκλους – δυσάρεστους καμιά φορά - , ότι, αν μη τι άλλο, μπορούμε να εντοπίσουμε και ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι οι Έλληνες πολιτικοί προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση, το πρώτο μέτρο που τους έρχεται στο νου είναι «η αυξημένη φορολόγηση», και πριν το 1932 και σήμερα. Οι ιστορικοί (και άλλοι ειδικοί ή μη) διατείνονται πως αυτή, όχι μόνο δεν αποδίδει τα αναμενόμενα, αλλά εξαντλώντας τον πολίτη ηθικά και οικονομικά, αποτρέπει άλλες πιθανές διεξόδους.
Όμως δεν χρειάζεται ιστορικός κολαούζος. Εδώ και έναν περίπου χρόνο που εφαρμόζονται στανικά τα αντίστοιχα σημερινά τροϊκανικά μέτρα, με έκτακτες εισφορές, χαράτσια, μειώσεις μισθών, αναδρομικά και τόσα άλλα χαρούμενα ευφυή τεχνάσματα αφαίμαξης του μικρομεσαίου, δεν έχει επιτευχθεί το παραμικρό βήμα εμπρός. Συνεχίζουμε να απλώνουμε το χέρι στους Ευρωπαίους δεχόμενοι συνεχείς και αυξανόμενες πιέσεις για να σφίξουμε κι άλλο το ζωνάρι. Ούτε μια χαραμάδα φωτός στο τέλος του τούνελ, δηλαδή: ό, τι έχει γίνει ως τώρα, απέτυχε. Οι σημερινοί πολιτικοί δεν μπορούν να δουν, να διδαχτούν ότι αυτός ο δρόμος, με χειροπιαστές αποδείξεις, δεν οδηγεί πουθενά, και συνεχίζουν το ίδιο βιολί; Βλέπουν τον τοίχο μπροστά τους και συνεχίζουν να τρέχουν κατά πάνω του. Δεν είναι λογικό να προβλέψουμε ότι η Ιστορία θα επαναληφθεί και η χρεοκοπία δεν θα αργήσει;
Άλλες δυο δυσοίωνες προβλέψεις που επιτρέπει η νηφάλια ιστορική προσέγγιση: η επιβολή δικτατορίας και ο πόλεμος. Στις 4 Αυγούστου 1936 ο Ι. Μεταξάς επέβαλε δικτατορία και η αντίδραση του λαού σε αυτήν δεν έφερε αποτελέσματα, κυρίως γιατί « ο θάνατος των σημαντικότερων πολιτικών ηγετών της περιόδου μεταξύ των δύο πολέμων (Βενιζέλου, Τσαλδάρη, Παπαναστασίου και Μιχαλακόπουλου), συντέλεσαν ώστε η αντίθεση αυτή να μην οδηγήσει στην πτώση της δικτατορίας» (Το ίδιο βιβλίο Ιστορίας).
Ο ρόλος, βέβαια, των στρατιωτικών στην πολιτική ζωή έχει περιοριστεί – αν όχι ακυρωθεί – κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης και μια δικτατορία δε φαντάζει πιθανή, παρ’ όλες τις αψυχολόγητες επικλήσεις της από κάθε λογής απογοητευμένους. Λες και δεν ξέρουν πώς επιβάλλονται, πώς λειτουργούν και πώς καταλήγουν τέτοια καθεστώτα. Εντύπωση όμως κάνει το ότι ο δρόμος για την μακροημέρευση της δικτατορίας του Μεταξά διευκολύνθηκε από την έλλειψη ικανών πολιτικών! Μη μου πείτε ότι δε βλέπετε κι εδώ μια κάποια ομοιότητα με το σήμερα;
Άνεργοι στην Αμερική τη δεκαετία του 1930
Και τέλος ο πόλεμος. Ο δεύτερος παγκόσμιος ξεκίνησε από μια χώρα ταπεινωμένη απ’ τον πρώτο, με πέντε εκατομμύρια άνεργους και θύμα η ίδια ίσως περισσότερο από κάθε άλλη, της οικονομικής κρίσης: τη Γερμανία. Ο Χίτλερ στις εκλογές του 1928 είχε πάρει 2,6% και μέσα σε μόλις πέντε χρόνια, το 1933, το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα του πήρε 44% και αιματοκύλισε τον κόσμο. Και σήμερα η κρίση είναι παγκόσμια. Έχει αγγίξει πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και κάποιες ισχυρές, και δεν αποκλείεται οι εξελίξεις να οδηγήσουν και τη χώρα της κ. Μέρκελ σε κάμψη. Ποιος εγγυάται ότι οι άνθρωποι, οι ισχυροί, έχουν διδαχτεί και κατανοήσει επαρκώς το μάθημα της Ιστορίας; Ποιος βεβαιώνει ότι ο κοινός νους, η απλή λογική των ιθυνόντων έχει ωριμάσει τόσο, ώστε να θεωρείται αδύνατη μια τέτοια προοπτική;
Συνήθιζα να λέω σε συζητήσεις ότι έτυχε να ζούμε στα πιο ευτυχισμένα χρόνια. Όσοι γεννηθήκαμε μετά το 1970, είμαστε η μοναδική ελληνική γενιά που δε γνωρίσαμε δια ζώσης εμπειρίας πόλεμο, δε ζήσαμε τις τραγικές συνέπειές του. Εύχομαι να μη διαψευστώ…
http://proskynhths.blogspot.com/
tezjorge@yahoo.gr
