Οι προκλητικές αντιθέσεις εν καιρώ κρίσεως.
Μια βόλτα στην αγορά, δυο τρεις κουβέντες με μαγαζάτορες, αρκεί για να καταλάβεις ότι η κρίση – έστω και όχι στην ακραία έκφανσή της – είναι πλέον εδώ. Τα παλιά τεφτέρια ξεσκονίζονται και ξαναβγαίνουν στο προσκήνιο, τα εμβληματικά κάδρα «ο πωλών τοις μετρητοίς/ ο πωλών επί πιστώσει» με τον καλοθρεμμένο σε έντονη αντίθεση με τον χρεοκοπημένο ξανακρεμιούνται σε εμφανή σημεία. Αυτή η αντίθεση όμως, εκτός από δείκτης επαγγελματικής τακτικής είναι και η καλύτερη αποτύπωση των άκρων που δημιουργούνται σε περιόδους κρίσης: η μεσαία τάξη καταργείται και έχουμε την πόλωση ανάμεσα στους λίγους πλούσιους και τους πολλούς φτωχούς.
Στην επαρχία ομολογουμένως οι κρίσεις πάντοτε γινόταν λιγότερο αισθητές. Περνούσαν ξώφαλτσα. Τους κραδασμούς απορροφούσε συνήθως η μικρή οικογενειακή παραγωγή (μπαξέδες, οικόσιτα) και η αλληλεγγύη συγγενών, γειτόνων ή φίλων. Στις πόλεις τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Μέσα στο καλοκαίρι έτυχε να βρεθώ στα Λαδάδικα στη Θεσσαλονίκη. Ανοιχτός καιρός, τα εστιατόρια στην πλατεία γεμάτα. Σε διπλανό παγκάκι καθόταν ένας κύριος, αξιοπρεπής εμφανισιακά, όχι κουρελής. Σε μια στιγμή, μόλις μια παρέα από ένα κοντινό τραπέζι φεύγει, ορμάει και γραπώνει τα κομμάτια κρέας που έμειναν, πριν προλάβει να τα μαζέψει ο σερβιτόρος, κι επιστρέφει στο παγκάκι να τα ξεκοκαλίσει. Αυτό στα χωριά δεν το έχουμε δει, και μάλλον δεν θα το δούμε, αλλά δεν παίρνω κι όρκο.
Μέσα όμως σε αυτές τις συνθήκες της οικονομικής ύφεσης, που άλλος πολύ, άλλος λιγότερο, τις βιώνουμε όλοι, γινόμαστε μάρτυρες εντελώς αντιφατικών φαινομένων, που ενταγμένα σε αυτές, φαντάζουν ως και εξωγήινα. Ανοίγουμε την Κυριακή το ένθετο των μικρών αγγελιών μεγάλης αθηναϊκής εφημερίδας και διαβάζουμε, π.χ., για ενοικίαση διαμερίσματος στο Λονδίνο (;) με τέσσερις-πέντε χιλιάδες ευρώ ενοίκιο το μήνα! Ή, για το πόσο πάει το τετραγωνικό σε Μύκονο, Σαντορίνη και κάποιες περιοχές της Αθήνας και χάνεις τη γη κάτω απ’ τα πόδια σου.
Στο Λονδίνο το διαμέρισμα, αλλά η αγγελία απευθύνεται σε Έλληνες. Σε ποιους Έλληνες; Αυτούς που – κατά τον Τσίπρα - επένδυσαν τις οικονομίες τους σε ακίνητα στο δεύτερο ακριβότερο εμπορικό δρόμο του Λονδίνου και εκνευρίζονται οι Άγγλοι που οι τιμές κρατιούνται υψηλά λόγω των… Ελλήνων! Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι υπάρχουν όχι μόνο αυτοί που ζητάν τόσα λεφτά, αλλά και κάποιοι που θα τα δώσουν. Πολλοί από αυτούς τους κατέχοντες, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την περιουσία τους από πιθανή πτώχευση της Ελλάδας, έσπευσαν να φυγαδεύσουν τα χρήματά τους στην ασφάλεια του εξωτερικού, μόλις ήρθαν τα πρώτα σύννεφα.
Και καλά έκαναν, θα μου πείτε. Δικά τους είναι, κι εσύ τα ίδια θα έκανες στη θέση τους. Κι αυτή όμως η κίνηση δείχνει τη γενικότερη έκπτωση στις αξίες του Έλληνα, από τον πιο φτωχό ως τον πιο πλούσιο: γιατί έχει πάμπολλα χρόνια να ακουστεί η έκφραση «εθνικός ευεργέτης». Σε πολλές φάσεις της Ιστορίας, το ελληνικό κράτος ορθοποδούσε χάριν στην υλική (και όχι μόνο) στήριξη των επιφανών οικονομικά Ελλήνων. Αυτοί που πλούτιζαν στην Ελλάδα ή στη διασπορά, είχαν τη συνείδηση ότι έπρεπε να βοηθήσουν την πατρίδα τους, όταν το χρειαζόταν. Οι αντίστοιχοι σήμερα νάνοι (συγκρινόμενοι με γίγαντες, όπως ο Μπενάκης, ο Ζάππας και αναρίθμητοι άλλοι) δε χαλαλίζουν ούτε λεπτό (του ευρώ) για την έρμη πατρίδα η οποία τους πλούτισε.
Αυτή η αντιφατικότητα στο νεοελληνικό οικονομικό – αλλά και νοοτροπίας – τοπίο θυμίζει την κατάσταση που επικράτησε στην Αθήνα για λίγο καιρό μετά την αποχώρηση των Γερμανών και μέχρι τα Δεκεμβριανά, το 1944. Σε μια Ελλάδα που μόλις βγαίνει από την κατοχή, σε μια Ελλάδα του υπερπληθωρισμού που σε λίγο θα συρθεί σε ντροπιαστικό εμφύλιο, τι συμβαίνει; Αυτοί που είχαν (όπως και σήμερα) τα λεφτά τους στην Ελβετία, τα φέρνουν λίγα λίγα (φοβούνται ακόμη), ίσα ίσα για να μπορούν να οργανώνουν πάρτυ και δεξιώσεις στο Κολωνάκι, προς τιμήν της απελευθέρωσης και των απελευθερωτών Άγγλων!
Γράφει ο Βασίλης Ραφαηλίδης: « Αυτές τις μέρες γίνεται χαμός στο Κολωνάκι. Είναι τόσα πολλά τα πάρτυ που γίνονται κάθε βράδυ, που ο Άγγλος πρεσβευτής Ρέτζιναλντ Λίπερ δίνει διαταγή στους Άγγλους αξιωματικούς και στρατιώτες να αποφεύγουν τα συχνά πάρτυ, διότι εδώ ήρθαν για δουλειά και όχι για να χορεύουν με τις όμορφες και καλοζωισμένες αστές του Κολωνακίου, που ούτε κατάλαβαν την κατοχή. Τα βόλευαν καλά με τους Γερμανούς, τώρα τα βολεύουν καλά με τους Άγγλους, αργότερα θα τα βολέψουν καλά με τους Αμερικανούς. Και στο μέλλον θα τα βολέψουν καλά, πιθανόν και με τους Τούρκους. Κατά τα άλλα, η «εθνική αστική τάξη» παραμένει τάξη, όμως δύσκολα θα τη χαρακτήριζε κανείς εθνική. Άλλωστε, ο πατριωτισμός είναι κάτι που έτσι κι αλλιώς αφορά μόνο το πόπολο. Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Προς το παρόν πάντως, οι Έλληνες αστοί δεν πρέπει να προκαλούν τους πεινασμένους Έλληνες, λέει ο Λίπερ, και απαγορεύει τα συχνά πάρτυ». [ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμικοτραγική) ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1974, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου].
Ο Ρέτζιναλντ Λίπερ
Ας είναι προσεκτικοί λοιπόν όταν θα έρθει η ώρα της επιστροφής. Σήμερα βεβαίως δεν υπάρχει Λίπερ, μιας και είμεθα ανεξάρτητον κράτος, που αποφασίζομεν από μόνοι μας για το παρόν και το μέλλον μας. Μάλλον δυστυχώς, γιατί αν δεν ήταν κι αυτός να τους βάλει φραγμούς, ποιος ξέρει που θα έφταναν!
Τι; Ενδημούν και σήμερα άλλοι Λίπερ;
http://proskynhths.blogspot.com/
tezjorge@yahoo.gr
Μια βόλτα στην αγορά, δυο τρεις κουβέντες με μαγαζάτορες, αρκεί για να καταλάβεις ότι η κρίση – έστω και όχι στην ακραία έκφανσή της – είναι πλέον εδώ. Τα παλιά τεφτέρια ξεσκονίζονται και ξαναβγαίνουν στο προσκήνιο, τα εμβληματικά κάδρα «ο πωλών τοις μετρητοίς/ ο πωλών επί πιστώσει» με τον καλοθρεμμένο σε έντονη αντίθεση με τον χρεοκοπημένο ξανακρεμιούνται σε εμφανή σημεία. Αυτή η αντίθεση όμως, εκτός από δείκτης επαγγελματικής τακτικής είναι και η καλύτερη αποτύπωση των άκρων που δημιουργούνται σε περιόδους κρίσης: η μεσαία τάξη καταργείται και έχουμε την πόλωση ανάμεσα στους λίγους πλούσιους και τους πολλούς φτωχούς.
Στην επαρχία ομολογουμένως οι κρίσεις πάντοτε γινόταν λιγότερο αισθητές. Περνούσαν ξώφαλτσα. Τους κραδασμούς απορροφούσε συνήθως η μικρή οικογενειακή παραγωγή (μπαξέδες, οικόσιτα) και η αλληλεγγύη συγγενών, γειτόνων ή φίλων. Στις πόλεις τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Μέσα στο καλοκαίρι έτυχε να βρεθώ στα Λαδάδικα στη Θεσσαλονίκη. Ανοιχτός καιρός, τα εστιατόρια στην πλατεία γεμάτα. Σε διπλανό παγκάκι καθόταν ένας κύριος, αξιοπρεπής εμφανισιακά, όχι κουρελής. Σε μια στιγμή, μόλις μια παρέα από ένα κοντινό τραπέζι φεύγει, ορμάει και γραπώνει τα κομμάτια κρέας που έμειναν, πριν προλάβει να τα μαζέψει ο σερβιτόρος, κι επιστρέφει στο παγκάκι να τα ξεκοκαλίσει. Αυτό στα χωριά δεν το έχουμε δει, και μάλλον δεν θα το δούμε, αλλά δεν παίρνω κι όρκο.
Μέσα όμως σε αυτές τις συνθήκες της οικονομικής ύφεσης, που άλλος πολύ, άλλος λιγότερο, τις βιώνουμε όλοι, γινόμαστε μάρτυρες εντελώς αντιφατικών φαινομένων, που ενταγμένα σε αυτές, φαντάζουν ως και εξωγήινα. Ανοίγουμε την Κυριακή το ένθετο των μικρών αγγελιών μεγάλης αθηναϊκής εφημερίδας και διαβάζουμε, π.χ., για ενοικίαση διαμερίσματος στο Λονδίνο (;) με τέσσερις-πέντε χιλιάδες ευρώ ενοίκιο το μήνα! Ή, για το πόσο πάει το τετραγωνικό σε Μύκονο, Σαντορίνη και κάποιες περιοχές της Αθήνας και χάνεις τη γη κάτω απ’ τα πόδια σου.
Στο Λονδίνο το διαμέρισμα, αλλά η αγγελία απευθύνεται σε Έλληνες. Σε ποιους Έλληνες; Αυτούς που – κατά τον Τσίπρα - επένδυσαν τις οικονομίες τους σε ακίνητα στο δεύτερο ακριβότερο εμπορικό δρόμο του Λονδίνου και εκνευρίζονται οι Άγγλοι που οι τιμές κρατιούνται υψηλά λόγω των… Ελλήνων! Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι υπάρχουν όχι μόνο αυτοί που ζητάν τόσα λεφτά, αλλά και κάποιοι που θα τα δώσουν. Πολλοί από αυτούς τους κατέχοντες, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την περιουσία τους από πιθανή πτώχευση της Ελλάδας, έσπευσαν να φυγαδεύσουν τα χρήματά τους στην ασφάλεια του εξωτερικού, μόλις ήρθαν τα πρώτα σύννεφα.
Και καλά έκαναν, θα μου πείτε. Δικά τους είναι, κι εσύ τα ίδια θα έκανες στη θέση τους. Κι αυτή όμως η κίνηση δείχνει τη γενικότερη έκπτωση στις αξίες του Έλληνα, από τον πιο φτωχό ως τον πιο πλούσιο: γιατί έχει πάμπολλα χρόνια να ακουστεί η έκφραση «εθνικός ευεργέτης». Σε πολλές φάσεις της Ιστορίας, το ελληνικό κράτος ορθοποδούσε χάριν στην υλική (και όχι μόνο) στήριξη των επιφανών οικονομικά Ελλήνων. Αυτοί που πλούτιζαν στην Ελλάδα ή στη διασπορά, είχαν τη συνείδηση ότι έπρεπε να βοηθήσουν την πατρίδα τους, όταν το χρειαζόταν. Οι αντίστοιχοι σήμερα νάνοι (συγκρινόμενοι με γίγαντες, όπως ο Μπενάκης, ο Ζάππας και αναρίθμητοι άλλοι) δε χαλαλίζουν ούτε λεπτό (του ευρώ) για την έρμη πατρίδα η οποία τους πλούτισε.
Αυτή η αντιφατικότητα στο νεοελληνικό οικονομικό – αλλά και νοοτροπίας – τοπίο θυμίζει την κατάσταση που επικράτησε στην Αθήνα για λίγο καιρό μετά την αποχώρηση των Γερμανών και μέχρι τα Δεκεμβριανά, το 1944. Σε μια Ελλάδα που μόλις βγαίνει από την κατοχή, σε μια Ελλάδα του υπερπληθωρισμού που σε λίγο θα συρθεί σε ντροπιαστικό εμφύλιο, τι συμβαίνει; Αυτοί που είχαν (όπως και σήμερα) τα λεφτά τους στην Ελβετία, τα φέρνουν λίγα λίγα (φοβούνται ακόμη), ίσα ίσα για να μπορούν να οργανώνουν πάρτυ και δεξιώσεις στο Κολωνάκι, προς τιμήν της απελευθέρωσης και των απελευθερωτών Άγγλων!
Γράφει ο Βασίλης Ραφαηλίδης: « Αυτές τις μέρες γίνεται χαμός στο Κολωνάκι. Είναι τόσα πολλά τα πάρτυ που γίνονται κάθε βράδυ, που ο Άγγλος πρεσβευτής Ρέτζιναλντ Λίπερ δίνει διαταγή στους Άγγλους αξιωματικούς και στρατιώτες να αποφεύγουν τα συχνά πάρτυ, διότι εδώ ήρθαν για δουλειά και όχι για να χορεύουν με τις όμορφες και καλοζωισμένες αστές του Κολωνακίου, που ούτε κατάλαβαν την κατοχή. Τα βόλευαν καλά με τους Γερμανούς, τώρα τα βολεύουν καλά με τους Άγγλους, αργότερα θα τα βολέψουν καλά με τους Αμερικανούς. Και στο μέλλον θα τα βολέψουν καλά, πιθανόν και με τους Τούρκους. Κατά τα άλλα, η «εθνική αστική τάξη» παραμένει τάξη, όμως δύσκολα θα τη χαρακτήριζε κανείς εθνική. Άλλωστε, ο πατριωτισμός είναι κάτι που έτσι κι αλλιώς αφορά μόνο το πόπολο. Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Προς το παρόν πάντως, οι Έλληνες αστοί δεν πρέπει να προκαλούν τους πεινασμένους Έλληνες, λέει ο Λίπερ, και απαγορεύει τα συχνά πάρτυ». [ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμικοτραγική) ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1974, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου].
Ο Ρέτζιναλντ Λίπερ
Ας είναι προσεκτικοί λοιπόν όταν θα έρθει η ώρα της επιστροφής. Σήμερα βεβαίως δεν υπάρχει Λίπερ, μιας και είμεθα ανεξάρτητον κράτος, που αποφασίζομεν από μόνοι μας για το παρόν και το μέλλον μας. Μάλλον δυστυχώς, γιατί αν δεν ήταν κι αυτός να τους βάλει φραγμούς, ποιος ξέρει που θα έφταναν!
Τι; Ενδημούν και σήμερα άλλοι Λίπερ;
http://proskynhths.blogspot.com/
tezjorge@yahoo.gr
αυτοί που "βγάζουν την ουρά τους απέξω" σε περιόδους κρίσεων στην χώρα μας και θησαυρίζουν σε περιόδους ευημερίας,δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι γνωστοί και ιστορικά!
ΑπάντησηΔιαγραφήτο θέμα εν έτει 2011, είναι πλέον εάν "είμεθα ανεξάρτητον κράτος" ή ένα κράτος με μειωμένη εθνική κυριαρχία...