ΑΣΤΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (14 05 2010)

Τα παραμύθια ορισμένων και
η γλυκιά αφέλειά μας να τα πιστεύουμε.

Περηφανευόμαστε ως Έλληνες για ένα μεγάλο δώρο που μας έλαχε να κληρονομήσουμε: το μεγαλείο της γλώσσας μας. Μια γλώσσα που πλάστηκε και εξελίχθηκε από ανθρώπους που έζησαν και δημιούργησαν σ’ αυτόν τον ευλογημένο ευρύτερο ελλαδικό τόπο και σ’ αυτήν τη γλώσσα γράφτηκαν κάποια απ’ τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του παγκόσμιου πνευματικού μόχθου. Άξιο είναι λοιπόν να περηφανευόμαστε. Από δω όμως, ως το σημείο να υπερβάλλουμε για ποιοτικά χαρακτηριστικά φορώντας παρωπίδες – σαν την κουκουβάγια για το δικό της παιδί – χωρίς αποδεικτικά στοιχεία, χωρίς πηγές, είναι μεγάλη η απόσταση.
Κι όμως, με τη συνδρομή των μέσων – ιδίως του απέραντου και εν πολλοίς αναξιόπιστου διαδικτύου – έχουμε δει και διαβάσει πάμπολλες μπαρούφες που όμως μας εξιτάρουν, μιας και πρόκειται για τη δικιά μας γλώσσα, το δικό μας «παιδί». Κι όταν ακούμε κάποιον έπαινο για τα «ημέτερα», συνήθως είναι χαλαρή η βάσανος της επαλήθευσης. Τα δεχόμαστε ασμένως ως έχουν. Ο λόγος σήμερα περί των αστικών μύθων (urban legends) για την ελληνική γλώσσα.
Δεχόμαστε λοιπόν αδέσποτα e mails ή διαβάζουμε σε ιστοτόπους ελαφρά τη καρδία για το μεγαλείο της ελληνικής γλώσσας, κυρίως της αρχαίας. Αναφέρεται, λ.χ., η άκρως φιλελληνική προσπάθεια Ισπανών (Βάσκων) ευρωβουλευτών να θεσπιστεί η ελληνική γλώσσα ως η επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ κολλάει και η ρήση «το να μιλά κανείς για Ενωμένη Ευρώπη χωρίς την Ελληνική είναι σα να μιλά σε έναν τυφλό για χρώματα». Όντως, Βάσκοι ευρωβουλευτές (είναι ισχυρός ο φιλελληνισμός στην περιοχή αυτή της Ισπανίας) πήραν σχετικές πρωτοβουλίες (από το 1988). Όχι όμως για επισημοποίηση της αρχαίας ελληνικής, αλλά για «να ανακτήσει η κλασική ελληνική γλώσσα στην Ευρώπη τη θέση που της αναλογεί και να καταστεί η κοινή γλώσσα πνευματικής καλλιέργειας όλων των Ευρωπαίων». Η προτάσεις αυτές έπεσαν στο κενό κάθε φορά που τέθηκαν και το δυστύχημα είναι πως ούτε οι Έλληνες ευρωβουλευτές (πλην εξαιρέσεων) δεν τις στήριξαν.
Προσθέτω και το μύθο περί της ιδιότητας της ελληνικής γλώσσας να είναι η μοναδική «νοηματική» γλώσσα. Αυτό σημαίνει ότι στην ελληνική γλώσσα το «σημαίνον» και το «σημαινόμενο» ταυτίζονται. Δηλαδή, στην ορολογία των γλωσσολόγων, η λέξη που χρησιμοποιούμε για ένα αντικείμενο (π.χ. αυτοκίνητο) σημαίνει (δείχνει) από μόνη της το ίδιο το αντικείμενο ( αυτοκίνητο= αυτό που κινείται από μόνο του). Ενώ στα αγγλικά π.χ., η λέξη car δε σημαίνει από μόνη της τίποτα, παρά μόνο ότι οι Άγγλοι συμφώνησαν (κοινωνική σύμβαση) να ονομάζουν το συγκεκριμένο αντικείμενο έτσι. Ναι, αλλά υπάρχει και το automobile, όπως και στα ελληνικά υπάρχει το κάρο. Οπότε; Με αυτόν τον τρόπο κάθε γλώσσα είναι «νοηματική» και τέλεια σχέση μεταξύ λέξης και αντικειμένου δεν υπάρχει, καθώς ανατρέχοντας συνεχώς στις ρίζες δε φτάνουμε παρά μόνο σε κοινωνικές συμβάσεις (στο εν λόγω παράδειγμα, ποια πρωτογενή σχέση έχει η λέξη «κίνηση» με την ίδια την έννοια της κίνησης;).
Τέλος, ας μιλήσουμε και για τον μύθο ότι η ελληνική έχει 5-6 εκατομμύρια λέξεις και 78-90 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους (γενικές, δοτικές, πληθυντικό, κλπ)! Αυτός ο μύθος, ομολογώ, έχει έναν πυρήνα αλήθειας. Το Πανεπιστήμιο Irvine της Καλιφόρνια έχει συγκεντρώσει τα περισσότερα σωμένα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά και ορισμένα μεταγενέστερα, ως την Άλωση, στο πρόγραμμα TLG (Thesaurus Linguae Graecae). Όλες οι λέξεις αυτών των κειμένων είναι περίπου 78 εκατομμύρια και υπολογίζεται να ξεπεράσουν τα 90, όταν ολοκληρωθεί η αποθησαύριση. Άλλο όμως ο συνολικός αριθμός λέξεων στα κείμενα και άλλο ο συνολικός αριθμός λέξεων ή λεκτικών τύπων μιας γλώσσας. Γιατί μια λέξη επαναλαμβάνεται χιλιάδες φορές μέσα στα κείμενα. Στην πραγματικότητα (και με τη διασταύρωση με το λεξικό Liddell – Scott), έχουμε για την ελληνική γλώσσα, από την αρχαιότητα μέχρι και την Άλωση, περίπου 90.000.000 συνολικό αριθμό λέξεων στα κείμενα, 1.500.000 λεκτικούς τύπους και 160.000 λέξεις.
Συμπερασματικά, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί σε ό, τι ακούμε και ό, τι διαβάζουμε. Τα μυαλά μας να είναι μέσα στο κεφάλι και να έχουμε έτσι τη δυνατότητα να κρίνουμε και να ελέγχουμε. Για να μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι περηφανευόμαστε σωστά και δίκαια για σωστά και τεκμηριωμένα χαρακτηριστικά της γλώσσας μας, του είναι μας. Να περηφανευόμαστε μετά λόγου γνώσεως και ανοίγοντας και κανένα βιβλίο αυτής της έρμης ελληνικής γλώσσας, που κατά τ’ άλλα βαυκαλιζόμαστε ότι είμαστε άξιοι κληρονόμοι της...


▓▓ μικρα ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΑ ▓▓

 Συγχαρητήρια στα παιδιά και τους καθηγητές του Επαγγελματικού Λυκείου Νιγρίτας για την ωραία έκπληξη στο ανέβασμα του θεατρικού «Μπακαλόγατου». Μεράκι, ζωντάνια και ανιδιοτελής προσφορά της ψυχής τους στον κόσμο. Αποδεικνύεται ότι όλα τα παιδιά μπορούν να είναι «καλοί μαθητές», όταν ασχοληθούν με κάτι που τους εμπνέει.
 Όταν χάνουν τη ζωή τους αθώοι εργαζόμενοι που δεν συμμετείχαν σε μια πορεία εργαζομένων (!), τότε σιωπάς και συλλογιέσαι. Ένας μεγάλος δάσκαλος, ο Ηλίας Μπαζίνας, λέει ότι για να βρεις τον υπαίτιο, πρέπει να ψάξεις να δεις ποιος ωφελείται...
 Τελικά, φαίνεται ότι ο κόσμος ξυπνάει. Πολλές είναι οι περιπτώσεις βουλευτών που δυσκολεύονται να κυκλοφορήσουν γιατί όπου και να πάνε, βρίσκονται αντιμέτωποι με σχόλια όχι και τόσο κολακευτικά, που φτάνουν και σε φραστικές επιθέσεις, έξω απ’ τα δόντια. Και εδώ καιρό έχουμε να δούμε κάποιον... (τέλειωσαν και οι παρελάσεις! Ευτυχώς, γιατί αρχίζουν να καρπίζουν οι ντοματιές στους μπαξέδες!)