ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ

ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΟΜΟΡΦΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (11 12 2009)

Καθώς βαίνουμε ολοταχώς προς τα Χριστούγεννα και τα ΜΜΕ δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για την προώθηση του καταναλωτικού πανζουρλισμού που υπόσχονται ελέω εορτών (κροκοδείλια τα δάκρυα για την οικονομική στενότητα), δίνεται η ευκαιρία να ξεδιπλωθούν κάποιες σκέψεις για τους μικρότερους αποδέκτες των υλικών αγαθών, που καταναλώνουν χωρίς να πληρώνουν: τα παιδιά, που από νήπια μαθαίνουν να περιμένουν το κάτι παραπάνω αυτές τις μέρες, είτε από γονείς και συγγενείς είτε από τον Άη Βασίλη.
Ευκαιρίας δοθείσης λοιπόν, ρίχνω μια προσεκτική ματιά στα παιχνίδια που προτείνονται αυτόν τον καιρό από τους πάσης φύσεως πομπούς. Πολλά από αυτά αναπαριστούν ήρωες από τα κινούμενα σχέδια που προβάλλουν τα κανάλια. Και οφείλω να ομολογήσω ότι αυτοί οι ήρωες δεν είναι και πολύ συμπαθητικοί: τερατόμορφα όντα με υπερφυσικές δυνατότητες, σκοτεινή προέλευση και ακόμα πιο σκοτεινό σκοπό. Κινούμενα σχέδια με υπερβολή στη χρήση βίας ακόμα και με απίστευτους τρόπους που σε κάνουν να αναρωτιέσαι τι σχέση μπορεί να έχουν με τον παιδικό ψυχισμό.
Και επειδή πιάνω τον εαυτό μου να κάνει πάλι το ίδιο λάθος – την ωραιοποίηση του παρελθόντος και την καταβαράθρωση του παρόντος – προσπαθώ με όση αντικειμενικότητα γίνεται να θυμηθώ αν στα δικά μας τα παιδικά χρόνια υπήρχε κάτι αντίστοιχο. Και σκέφτομαι ότι πάντοτε υπήρχαν αντίστοιχες ιστορίες, είτε σε κόμικς είτε στην τηλεόραση, όχι όμως σε τέτοιες ακραίες δόσεις φρίκης και σε γενικές γραμμές ήταν ένα μικρό μόνο ποσοστό από το σύνολο: Νιλς Χόλγκερσον, Χάιντι, στρουμφάκια, ήρωες του Ντίσνεϋ, Μπαγκς Μπάνυ, Κάντυ Κάντυ και τόσα άλλα «ανθρώπινα» κινούμενα σχέδια ήταν αυτά που πλειοψηφούσαν στην παιδιάστικη καθημερινότητα.
Σήμερα, ευτυχώς, συνεχίζουν κάποια κανάλια να προβάλλουν αυτά τα παιδικά, όμως η παιδική τηλεοπτική ζώνη έχει διανθιστεί και με πολλά άλλα νεοπαγή προγράμματα που έχουν γείρει τη ζυγαριά στη μεριά της απηνούς έλλειψης ποιότητας. Και σερβίρουμε καθημερινά στις παιδικές ψυχές εικόνες και θεματολογία που αντί να τα καλλιεργούν συναισθήματα φιλότητας και μια κάποια αντίληψη για την ζωή όπως θα έπρεπε να τη βλέπουν τα παιδικά μάτια, τα μπουκώνουμε με μεγαδόσεις βίας, υστερίας και τεχνολογικής υπεράνθρωπης δυναμικής. Η ανθρωπιστική πλευρά της ζωής και της σκέψης χάνει και εδώ μία μάχη στον πόλεμο με την αντίστοιχη τεχνοκρατική.
Και να πεις ότι στο τέλος νικάει πάντα ο «καλός», που στα παλιότερα παιδικά, ακόμα κι αν ήταν εξωγήινος (ή τέλος πάντων μη άνθρωπος) είχε μια εμφάνιση τέτοια ώστε να προσιδιάζει στον ανθρώπινο τύπο και να γίνεται συμπαθής, πάει κι έρχεται. Σήμερα ούτε αυτό δε γίνεται. Στην εποχή του politically correct, ακόμα και οι «κακοί» των κινουμένων σχεδίων έχουν δικαίωμα στο όνειρο! Με αποτέλεσμα το παιδί να μπερδεύεται ακόμα περισσότερο, καθώς είναι έμφυτη η αναζήτηση προτύπων και η ανάγκη μίμησης ή ταύτισης με τους ήρωες.
Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι η βιομηχανία του παιδικού ελεύθερου χρόνου πάντοτε είχε έναν προσανατολισμό προς το υπερφυσικό, το διαφορετικό, το μη ρεαλιστικό. Και προφανώς αυτό σχετίζεται και με τον κόσμο των παιδιών και την ψυχολογία τους, καθώς είναι βέβαιο ότι τέτοιου είδους εξακτινώσεις σε άλλους κόσμους τα ενθουσιάζουν και ερεθίζουν τη φαντασία τους. Όσο όμως η τεχνολογία προχωράει και η κοινωνικοποίηση των παιδιών (όπως άλλωστε και η νοητική τους ενηλικίωση) επιταχύνεται, τόσο και τα κινούμενα σχέδια διευρύνουν τους ορίζοντές τους και παράγουν παιδικά που πριν 20-30 χρόνια θα απευθύνοντας σε εφήβους.
Αν όμως στο ένα άκρο της σημερινής παιδικής τηλεοπτικής πραγματικότητας βάλουμε την βίαιη τρομολαγνεία, τότε στο άλλο άκρο είμαστε υποχρεωμένοι να τοποθετήσουμε ορισμένες άλλου τύπου εκπομπές που προβάλλονται από συγκεκριμένο κανάλι και έχουν να κάνουν με παιδικά τραγούδια. Αυτά χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: εν πρώτοις, τις τιτάνιες προσπάθειες να αποδοθούν με όσο γίνεται πιο ηλίθιο τρόπο κάποια παλιά λαϊκά ή ρεμπέτικα τραγούδια και δεύτερον, με σαχλοτράγουδα, συνθέσεις γνωστού νεανικού συγκροτήματος, όπου η θεματολογία ξεκινά από σαγηνευτικές εμπνεύσεις τύπου «ντρούλη-χοντρούλη» και αγγίζει τα δυσθεώρητα για την τέχνη ύψη του «τριχωτού μπαμπουίνου» σε λικνιστικούς ρυθμούς τσιφτετελορόκ. Κοινό σημείο και των δύο κατηγοριών, η έντεχνη προβολή ενός προτύπου μικρομέγαλου παιδιού.
Ας είμαστε προσεκτικοί λοιπόν και προπάντων επιλεκτικοί. Η ποιότητα δεν λείπει από καμία εποχή, είτε με νέες παραγωγές είτε με επαναλήψεις. Ας προσπαθήσουμε να ισορροπήσουμε τα πράγματα – γιατί να αποφύγουμε ολοσχερώς τα αντιαισθητικά και αντιπαιδαγωγικά δε γίνεται – ας δώσουμε, λέω, και μια ευκαιρία για πραγματικό παιδικό παιχνίδι, παιδικό κόμικ, παιδικό κινούμενο σχέδιο, παιδικό, ονειρικό κόσμο. Και ας διαλέγουμε από τον προσφερόμενο πολτό, έτσι ώστε να μη φτάσουμε να νοσταλγήσουμε την εποχή που η τηλεόραση άρχιζε το πρόγραμμά της το απόγευμα, βλέπαμε καμιά ώρα το μοναδικό παιδικό που προβάλλονταν και τέλος. Και τα μεσάνυχτα για το κλείσιμο εθνικός ύμνος και τραγοκούδουνα για ηχητική υπόκρουση. Τότε το μέτρο επιβαλλόταν στανικά. Σήμερα πρέπει να το επιβάλλουμε από μόνοι μας για να μη χαθεί η αθωότητα και η παιδικότητα.