ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΔΟΝΚΙΧΩΤΙΣΜΟΣ (26 08 2011)

Η ατελέσφορη προσπάθεια καταπολέμησης
των γλωσσικών σεξιστικών στερεοτύπων.


Αγαπητοί/ές φίλοι/φίλες,

έχω επανειλημμένα εκφράσει από αυτές εδώ τις γραμμές τη χαρά μου, όταν βλέπω τους/τις εκδότες/τριες των τοπικών εφημερίδων να φιλοξενούν κείμενα γραμμένα από κάποιους/ες συμπολίτες/ισσές μας που είναι ικανοί/ες και θέλουν να συμβάλλουν ο/η καθένας/καθεμία με τον τρόπο του/της στο τοπικό γίγνεσθαι. Έτσι, στη Φωνή της Βισαλτίας συνδράμουν με τα αξιόλογα πονήματά τους συγγραφείς μόνιμοι/ες (όπως η κ. Παπλιάκα) ή περιστασιακοί/ες (όπως ο κ. Ζάχος), τονώνοντας τη δυναμική της εφημερίδας και το ενδιαφέρον για όλους/ες τους/τις αναγνώστες/τριες.

Πώς σας φάνηκε η προλογική παράγραφος; Τι αίσθηση σας έχει αφήσει; Κυλάει ο λόγος, ρέει, ή γίνεται δύσκαμπτος στην εκφορά και αφόρητος στην ακοή, σχεδόν αντιαισθητικός; Άσε που θυμίζει τον υποκριτικό μπαλκονάτο πολιτικό λόγο του τύπου: « Ελληνίδες, Έλληνες» ή «σύντροφοι, συντρόφισσες».
Παρατηρώ εδώ και πολύ καιρό ορισμένους (λίγους) συγγραφείς να έχουν επιδοθεί σε μια δονκιχωτική προσπάθεια αποχρωματισμού της γλώσσας από διάφορα στερεότυπα. Είναι αλήθεια ότι η γλώσσα, ως κάτι ζωντανό, έχει καθοριστεί κατά πολύ από ιστορικά και κοινωνικά συμφραζόμενα. Καθώς λοιπόν το αρσενικό φύλο κυριαρχούσε ανέκαθεν (εξαιρούνται μερικές μητριαρχικές κοινωνίες) σε κάθε τομέα του συλλογικού βίου, είναι φυσιολογικό το αποτέλεσμα να έχει φορτωθεί η γλώσσα με στερεότυπα που αποτυπώνουν αυτή την κατίσχυση του αρσενικού πάνω στο θηλυκό. Πλέον, μιας και η «ισότητα» των φύλων τείνει να καταστεί δεδομένη, βλέπουμε κι αυτήν την προσπάθεια κάποιων λογίων να επιτύχουν και την «ισότητα» των δύο γενών στη γλώσσα.
Φυσικά το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Έχει ξεκινήσει από Πανεπιστήμια της Δύσης. Το διάσημο Harvard μάλιστα είχε εκδώσει και μερικές οδηγίες/συμβουλές, σαν κανόνες γραφής και ομιλίας, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι απέναντι στα δύο φύλα. Και όπως καθετί καινούργιο που φυτρώνει στην Εσπερία, έτσι και αυτή η τάση βρήκε μιμητές και στη μικρή μας χώρα. Όμως, ακόμα κι αν παραβλέψουμε (που δε γίνεται) το αντιαισθητικό και δυσλειτουργικό (αντι-οικονομικό) κομμάτι του θέματος, υπάρχουν κι άλλα προβλήματα που κλείνουν την πόρτα σε μια τέτοιου είδους γραφή.
Πρώτα πρώτα, μήπως θα πρέπει και να μιλάμε έτσι; Γιατί, τι αξία έχει ένας μη ρατσιστικός λόγος όταν είναι μόνο γραπτός και όχι προφορικός; Και αν μπορείτε, τολμήστε να φανταστείτε μια συνομιλία με χρήση και των δύο γενών όταν χρειάζεται! Εδώ στον γραπτό λόγο προκαλούν θυμηδία, πόσο μάλλον στους καθημερινούς διαλόγους.
Δεύτερον: στην ουσία, αυτός που χειρίζεται με τέτοιον τρόπο τη γλώσσα, δεν καταφέρνει να πετύχει το σκοπό του, να αποδιώξει δηλαδή, τα σεξιστικά στερεότυπα. Γιατί, γράφοντας και τα δύο γένη, είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένος να προτάξει κάποιο. Οπότε, η πρόταξη του αρσενικού (όπως ασυνείδητα ίσως συμβαίνει στα δείγματα που έχουμε) συντηρεί το ίδιο στερεότυπο, ενώ η εναλλακτική πρόταξη του θηλυκού το αντιστρέφει! Συνεπώς, ούτως ή άλλως, μένουμε με το στερεότυπο στο χέρι!
Παρατηρούμε όμως και το εξής: και ο ίδιος ο γράφων, δεν μπορεί να εφαρμόσει αυτήν την γλωσσική εκτροπή σε όλο του το κείμενο. Βλέπουμε λοιπόν, για παράδειγμα, στο κείμενο του κ. Ζάχου της περασμένης βδομάδας (με τίτλο: « Ακροδεξιά, μίσος και υποκρισία») να αναφέρει π.χ. «τους/τις Εβραίους/ες και τους/τις Τσιγγάνους/ες», αλλά σε άλλα σημεία του κειμένου εντοπίζουμε, π.χ. «ξένους» (αλλά όχι ξένες), «αστούς» (αλλά όχι αστές) κλπ. Γιατί άραγε αυτή η αντινομία μέσα στο ίδιο κείμενο; Γιατί προφανώς, λειτουργώντας στιγμές στιγμές ο συγγραφέας με το γλωσσικό του ένστικτο (όταν αφαιρεί δηλαδή τον εσκεμμένο έλεγχο για να επιβληθεί ιδεολογικά στο λόγο του), γράφει όπως πρέπει να γράψει, καθώς η φυσική ροή του λόγου του αποβάλλει από μόνη της το αφύσικο, το φτιαχτό, το στημένο, το ψεύτικο.
Στη συνέχεια, δε μπορούμε να παραβλέψουμε ότι θα πρέπει να λυθεί και το μείζον ζήτημα του πώς θα ονομάζουμε ορισμένα λειτουργήματα/ επαγγέλματα, που ενώ ασκούνταν μόνο από άνδρες, πλέον ασκούνται και από γυναίκες και αναζητούν το «θηλυκό» τους. Δηλαδή, η έκφραση «η κυρία Δήμαρχος», «η γιατρός», δεν θίγουν εξίσου τις γυναίκες που υποχρεώνονται γλωσσικά να χαρακτηρίζονται από έναν αρσενικού γένους προσδιορισμό; Πρέπει λοιπόν πρώτα να γίνει αποδεκτό το «Δημαρχίνα», «γιατρέσσα» ή «γιατρίνα» (ή τέλος πάντων όποιο αντίστοιχο θηλυκό προκριθεί), να υιοθετηθεί, αφού περάσει μέσα από την κοίτη της συλλογικής αισθητικής, η χρήση του, και μετά να προχωρήσουμε και στα περαιτέρω.
Έτσι φτάνουμε και στο πέμπτο πρόβλημα. Το κατά πόσο δηλαδή η γραφή που συζητάμε είναι μια αυθεντική, φυσιολογική γέννα του λαϊκού ελληνικού «ομιλείν» και «γράφειν», και όχι ένα κατασκεύασμα, ένα πλάσμα των λογίων που προσπαθούν να το φορέσουν με το ζόρι στον κόσμο. Είναι δηλαδή, σαν να μιλάμε για μια σύγχρονη μεταλλαγμένη καθαρεύουσα, και όλοι ξέρουμε τα μειονεκτήματα, τα αποτελέσματα και την κατάληξή της.
Τέλος – και πιο σημαντικό: έχουμε την εντύπωση ότι ακόμα κι αν όλοι αποφασίσουμε και δεχτούμε να μιλάμε και να γράφουμε έτσι, αν δηλαδή καταφέρουμε και σβήσουμε όλα τα γλωσσικά στερεότυπα, αυτό θα σημαίνει ότι σβήστηκαν αυτά εξολοκλήρου και από τη ζωή μας, και από τη νοοτροπία μας; Αν δηλαδή, ο δείνα Νιγριτινός γράφει με «κάποιοι/ες» και «μερικοί/ες», σημαίνει αυτόματα ότι έπαψε να υποτιμάει, π.χ., τη γυναίκα του, να λέει στην κόρη του «αυτές είναι αντρικές δουλειές», και άρχισε εξίσου με τη συμβία του να αλλάζει πάνες στα μωρά ή να απλώνει τη μπουγάδα στο μπαλκόνι;
Το ζήτημα εν ολίγοις, είναι εξόχως κοινωνικό, και αφού λυθεί(;) αυτό πρώτα, έπειτα θα κοιτάξουμε και το γλωσσικό. Αν και, εφόσον η προσέγγιση του θέματος γίνει με τη σωστή σειρά, νομίζω ότι το γλωσσικό που έπεται, θα έχει πιθανώς λυθεί από μόνο του, απ’ την πηγαία λαϊκή λαλιά που θα έχει πια να εκφράσει άλλες κοινωνικές ισορροπίες πλάθοντας τα αναγκαία γλωσσικά εργαλεία για να το κάνει. Και τότε όμως, όποτε και αν θα συμβεί αυτό, αμφιβάλλω κατά πόσο αυτή η γραφή, για την οποία συζητάμε σήμερα, θα είναι η ενδεδειγμένη και η προκριμένη. Διότι, ακόμα κι αν όλα ξεπεραστούν, θα μένει η δυσλειτουργία (η αγκύλωση του λόγου) και η έλλειψη αισθητικής, που η ίδια η φύση - εντέλει- τα αποστρέφεται.

http://proskynhths.blogspot.com/
tezjorge@yahoo.gr



▓▓ μικρά ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΑ ▓▓


ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΣΥΜΜΑΘΗΤΩΝ
ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΤΟΥΣ 1991 ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΙΓΡΙΤΑΣ

Μετά από είκοσι (20) συναπτά έτη, κατάφεραν να πείσουν τους «απουσιολόγους» και τους καθηγητές να παραδώσουν τα απουσιολόγια για να μπορέσουν όλοι οι απόφοιτοι του 1991 του Γενικού Λυκείου Νιγρίτας να κάνουν «κοπάνα» από την καθημερινότητά τους το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 2011 στις 15:00 να συναντηθούν στο μεζεδοπωλείο «Τα Τσίλικα» (Αγαμέμνονος 5, Νιγρίτα, τηλ: 2322022554), για να ξαναθυμηθούν τις όμορφες στιγμές του «σχολικού βίου», με την αυστηρή επιτήρηση των καθηγητών που θα «αντέξουν στον πειρασμό» να κάνουν παρέα με τους παλαιούς μαθητές τους.
Η πρόσκληση αφορά όλους τους απόφοιτους της κλάσης του 1991, τις ή τους συντρόφους τους και τα παιδιά που έχουν προκύψει όλα αυτά τα χρόνια.
Για την καλύτερη οργάνωση της εκδήλωσης οι Απόφοιτοι μπορούν να επικοινωνούν στα τηλέφωνα: 6944168439 (Γιώργος Τέζας) και 6936998331 (Γιάννης Παπαϊωάννου).